Մոնիկա Սելեշի կարիերան սկսվել է Grand Slam-ի մրցաշարերում 2.5 տարում տարած 8 հաղթանակով, բայց այն ընդհատվել է 27 տարի առաջ. 1993 թվականի ապրիլի 30-ին Գերմանիայում կայացած մրցաշարում նա մեջքին դանակի հարված ստացավ Շտեֆի Գրաֆի երկրպագուից, որին զրկել էր վարկանիշային աղյուսակում առաջատարությունից:
Նախապատմությունը
1980-ականների վերջերում կանանց թենիսում գերիշխում էր գերմանուհի Շտեֆի Գրաֆը: 1988-ից 1990 թվականներին նա հաղթել էր Օլիմպիական խաղերում, ինչպես նաև Grand Slam-ի 12 մրցաշարերից 9-ում և 3.5 տարի հանդիսանում էր աշխարհի առաջին ռակետը. կանանց շրջանում սա ռեկորդային ցուցանիշ էր:
Հարավսլավացի Մոնիկա Սելեշը 4 տարի փոքր է Գրաֆից: Նա 15 տարեկանում ներխուժեց թենիսի համաշխարհային էլիտա՝ 1989 թվականին հայտնվելով Ֆրանսիայի Բաց առաջնության կիսաեզրափակչում: Մեկ տարի անց թենիսիստուհին հաղթեց Փարիզի մրցումներում՝ առաջին անգամ հաղթելով ամենահեղինակավոր կատեգորիայի մրցաշարում: Եզրափակչում Սելեշը երկու սեթում առավելության հասավ Գրաֆի նկատմամբ և մինչև հիմա հանդիսանում է «Ռոլան Գարոսի» ամենաերիտասարդ չեմպիոնուհին ու նաև միակ թենիսիստուհին, որը 3 անգամ անընդմեջ հաղթել է Ֆրանսիայում:
1991 և 1992 թվականներին գերիշխում էր արդեն Սելեշը: Նա Grand Slam-ի 8 մրցումներից 6-ում հաղթել էր և 1991 թվականի մարտի 11-ին զրկել Գրաֆին աշխարհի լավագույն թենիսիստուհու կոչումից՝ գլխավորելով համաշխարհային վարկանիշային աղյուսակը: 2 տարում Գրաֆը քիչ թե շատ հեղինակավոր մրցաշարերից կարողացավ հաղթել միայն Ուիմբլդոնում: Այդուհանդերձ, 1991 թվականին Սելեշը Լոնդոնում հանդես չեկավ վնասվածքի պատճառով, իսկ 1992 թվականին հասավ մինչև եզրափակիչ:
Գրաֆն այնուհետև երկու անգամ նորից դարձավ վարկանիշային աղյուսակի առաջատարը, բայց ընդհանուր առմամբ առաջատարի դիրքերը պահպանեց ընդամենը 4 շաբաթ: US Open-1991-ում հաղթելուց հետո հարավսլավացին նորից դարձավ աշխարհի առաջին ռակետը և 2 տարի չզիջեց դիրքերը:
Հարձակումը
Grand Slam-ի 1993 թվականի առաջին մրցաշարում նորից հաղթեց Սելեշը՝ վճռորոշ խաղում 3 սեթում պարտության մատնելով Գրաֆին:
Ապրիլի 30-ին հարավսլավացի թենիսիստուհին Համբուրգի մրցաշարի քառորդ եզրափակչի հանդիպումն էր անցկացնում, որում մրցում էր բուլղարացի Մագդալենա Մալեևայի հետ ու առջևում էր 6:4, 4:3 հաշվով: Գեյմերի միջև ընդմիջման ժամանակ գերմանացի երկրպագուներից մեկը մոտեցավ կորտը տրիբունայից բաժանող պատնեշին և դանակահարեց Սելեշին:
Դանակը 1,5 սմ խորությամբ հայտնվեց Սելեշի մեջքում՝ առանց ողնաշարին հարվածելու: Հարձակումից անմիջապես հետո նա նույնիսկ վեր կացավ ու մոտեցավ ցանցին, սակայն շուտով ընկավ կորտում: Թենիսիստուհուն առաջին օգնություն ցուցաբերվեց, ինչից հետո նրան տեղափոխեցին հիվանդանոց:
Դանակահարողին՝ գերմանացի Գյունտեր Պարխեին, անմիջապես բռնեցին անվտանգության աշխատակիցներն ու Սելեշի եղբայրը՝ Զոլտանը:
Հետևանքները
Դատարանում Պարխեն հայտարարեց, որ, լինելով Գրաֆի երկրպագու, ցանկացել է օգնել նրան վերադառնալ վարկանիշային աղյուսակի առաջին հորիզոնականը՝ հարձակվելով Սելեշի վրա: Գերմանացին հոգեպես անառողջ ճանաչվեց, երկու տարվա ազատության սահմանափակումների ենթարկվեց ու ուղարկվեց պարտադիր բուժման:
Սելեշին հասցված վնասվածքը կյանքի համար վտանգ չէր ներկայացնում: Այդուհանդերձ, թենիսիստուհին դադարեցրեց ելույթները: Ֆլորիդայում նրա տունը շրջապատվեց բարձր ցանկապատերով, իսկ տան ներսում անվտանգության տարատեսակ համակարգեր տեղադրվեցին:
Սելեշի բացակայության պայմաններում Գրաֆը Grand Slam-ի 4 անընդմեջ մրցաշարում հաղթող դարձավ:
Վերադարձը
Կարիերայի առաջին տարիների ընթացքում Սելեշը հաղթել էր 32 մրցումներում, այդ թվում՝ Grand Slam-ի 8 մրցաշարերում: Նա կորտ վերադարձավ 1995 թվականի ամռանը՝ Գրաֆի գերիշխանության ժամանակ. 1995 և 1996 թվականներին գերմանուհին բարձր կատեգորիաների բոլոր մրցաշարերում առաջինն էր դարձել՝ բացի Australian Open-ից:
Սելեշը մրցաշարերին վերադարձավ վարկանիշային աղյուսակի առաջատարի կարգավիճակով, բայց առաջին տեղը կիսում էր Գրաֆի հետ: Թենիսի կանանց ասոցիացիան (WTA) այսպիսի որոշում էր կայացրել բացառության կարգով՝ հաշվի առնելով, որ դադար վերցնելուց առաջ հարավսլավացին աշխարհի առաջին ռակետն էր:
Կարիերան վերսկսելուց հետո Սելեշն առաջին տիտղոսը նվաճեց 1995 թվականի օգոստոսի 20-ին՝ Կանադայի Masters-ի եզրափակչում առավելության հասնելով ՀԱՀ-ի ներկայացուցիչ Ամանդա Կետցերի նկատմամբ: Դրանից հետո բարձր մակարդակում հանդես եկավ մինչև 2003 թվականը՝ այս ընթացքում ևս 20 տիտղոս նվաճելով:
Հետո Սելեշը կարողացավ դառնալ Australian Open-1996-ի չեմպիոն՝ այդ կերպով վերադարձից հետո առաջին տիտղոսը նվաճելով Grand Slam-ի մրցաշարում … առաջին ու, ինչպես հետո պարզվեց, վերջին:
Ինչ-որ բան այնպես չէր: Սելեշի խաղում ինչ-որ բան էր պակասում, այն ինչ նրան օգնում էր փայլել ու գերիշխել թենիսում 1991-1992 թվականներին: 1996 թվականին նա ընդամենը 22 տարեկան էր, այնպես որ խնդիրն ակնհայտորեն տարիքի մեջ չէր: Հավանաբար, Մոնիկան դեռ չէր կարողանում վերականգնվել հոգեբանական ծանր հարվածներից հետո:
Ավելի ուշ նա սկսեց արդեն պարտվել հայտնի կամ ոչ այնքան հայտնի թենիսիստներին տարբեր մրցաշարերի վաղ փուլերում: Ճիշտ է մրցաշրջանի վերջում նա նորից դուրս եկավ US Open-ի եզրափակիչ, և նորից պարտվեց Շտեֆիին: Առհասարակ վերադարձից հետո Սելեշը միայն մեկ անգամ է հաղթել Գրաֆին՝ Australian Open-1999-ի քառորդ եզրափակչում՝ գերմանացու կարիերայի ավարտից մի քանի ամիս առաջ: Արդյունքում, Շտեֆին Մոնիկայի դեմ անցկացրած 15 խաղերից 10-ում հաղթանակ է տարել, իսկ երկրպագուի հարձակման պահին անձնական դիմակությունների հաշիվը 6-4 էր՝ հօգուտ Գրաֆի:
Գրաֆը թենիսին հրաժեշտ տվեց «Ռոլան-Գարոս-1999»-ում հաղթելուց և այդ նույն տարում Ուիմբլդոնի եզրափակիչ դուրս գալուց հետո, երբ 30 տարեկան էր: Կարիերայի վերջին խաղը Շտեֆանն անցկացրեց օգոստոսի սկզբին: Դրանից 2,5 տարի անց նա ամուսնացավ ամերիկահայ լեգենդար թենիսիստ Անդրե Աղասիի հետ, որին ուղեկցում էր վերջինիս մրցաշարերի մեծ մասում՝ մինչև Աղասիի կարիերայի ավարտը: Հիմա նրանք ապրում են Լաս-Վեգասում ու դաստիարակում են իրենց երկու երեխաներին՝ 12 տարեկան տղային ու 10-ամյա աղջկան:
Մոնիկան իր վերջին հանդիպումն անցկացրեց 29 տարեկանում՝ 2003 թվականին: «Ռոլան Գարոսի» առաջին շրջանում նա ընդամենը 4 գեյմ հաղթեց Նադեժդա Պետրովային՝ կարիերայում առաջին անգամ պարտվելով Grand Slam-ի մրցաշարի հենց մեկնարկում:
Դրանից առաջ Սելեշը խնդիրներ ուներ վնասված ոտքի հետ և Փարիզի առաջնությունից հետո դադար վերցրեց կարիերայում: Սակայն, նրա վերադարձն անընդհատ հետաձգվում էր, ու արդյունքում՝ 2008 թվականի փետրվարի 14-ին, Սելեշը պաշտոնապես հայտարարեց կարիերան ավարտելու մասին:
Անկասկած, եթե չլիներ այդ չարաբաստիկ հարձակումը, Մոնիկան կկարողանար շատ ավելիին հասնել, բայց այսպես էլ նա իր շատ վառ հետքն է թողել թենիսում:
