Ռոջեր Ֆեդերերի կարիերայի լավագույն տարիներն էին։ Խաղերից մեկում շվեյցարացու երկրպագուներից մեկը ցուցադրեց իր ստեղծարար պաստառը, որի վրա գրվածի հետ դժվար է չհամաձայնվել մինչև հիմա․
«Լու՜ռ, Հանճարն է գործի մեջ»։
Այս տողերը տարիների ընթացքում դարձան Ֆեդերերի բազմաթիվ այցեքարտերից մեկը։ Այն, որ նա հանճարեղ թենիսիստ է, գիտեն բոլորը։ Սակայն 2016 թվականին փորձագետները, երկրպագուներն ու ողջ թենիսային աշխարհը միակարծիք էր․ Ֆեդերերը, կարծես ավարտվում է։
Կան մարզիկներ, ում անունը ուղղակիորեն կապվում է որևէ մրցաշարի հետ․ Ռոնալդու-Չեմպիոնների լիգա, Նադալ-Ռոլան Գարոս։ Մեր հերոսի մրցաշարը Ուիմբլդոնն է։
2016 թվականի Ավստրալիայի բաց առաջնությունից հետո Ֆեդերերը վնասվածք ստացավ։ Ծունկն էր։ Փետրվարին՝ փոքրիկ վիրահատություն ու վերադարձ կորտ։ Ամեն ինչ, կարծես, նորմալ էր։ Խոտածածկ կորտերում Ֆեդերերը խաղաց Շտուտգարտում՝ եզրափակչում պարտվելով Տիմին, իսկ Հալլեում՝ կիսաեզրափակչում Զվերևին։ Ուիմբլդոնում էլ նա գլխավոր ֆավորիտն էր ու գնում էր առաջ մինչև Միլոշ Ռաոնիչի հետ կիսաեզրափակիչ խաղի 3-րդ ժամի սկիզբը։
Վճռորոշ սեթն է, Ռաոնիչը հաղթում է 2-1։ Ֆեդերերի մատուցման գեյմում հաշիվը հավասար է՝ 40-40։ Ու հենց այդ որոշիչ միավորի խաղարկման ժամանակ Ֆեդերերն ընկավ բառի թե՛ բուն, թե՛ փոխաբերական իմաստներով։
Առաջին իսկ հայացքից հասկանալի էր, որ սա սովորական սայթաքում չէր, որը հիմնականում լինում է խոտածածկ կորտերում։ Ակնհայտ էր, որ Ռոջերը հենց այդ պահին գիտակցեց, որ խնդիրը դարձյալ ծունկն է։ Այո՛, նա ընկած էր այն կորտում, որտեղ բոլորից շատ է հաղթել, որտեղ ապրել է կարիերայի ամենաերևելի դրվագները։ Բայց այս անգամ շվեյցարացուն բարդ րոպեներ են սպասվում Լոնդոնի կենտրոնական կորտում։
Ֆեդերերը պարտվեց Ռաոնիչին։ Նա չհեռացավ կորտից ժամանակից շուտ, պայքարեց մինչև վերջ, ինչպես միշտ է անում։ Ֆեդերերը կարիերայում ոչ մի անգամ կորտից վաղաժամ չի հեռացել՝ ՈՉ ՄԻ ԱՆԳԱՄ։ Պարտությունից օրեր անց Ֆեդերերը հայտարարեց, որ բաց է թողնելու մրցաշրջանի մնացյալ հատվածը։ Սա շոկային լուր էր բոլորի համար, քանի որ առջևում Ռիոյի Օլիմպիական խաղերն էին՝ մի մրցաշար, որում Ռոջերը անհատական ոսկի մինչև հիմա չի տարել։
Ֆեդերերը սպառվու՞մ է։ Այսպիսի հարցադրումները շատ էին թենիսի աշխարհում 2016-ի ամռանը։ Եվ չասեք, թե նման նախադրյալներ չկային։ 2000 թվականից հետո սա առաջին տարին էր, որում Ֆեդերերը տիտղոս չէր նվաճելու։ Ճիշտ է, նա Ցինցինատիի Մասթերսի գործող չեմպիոնն է, բայց Մեծ սաղավարտի մրցաշարերում չի հաղթում արդեն 2012-ից։ Այո՛, երբեմն հասնում է եզրափակիչ, բայց մեկը մյուսի հետևից պարտվում է իր կարիերայի լավագույն տարիներում գտնվող Նովակ Ջոկովիչին։
Վեց ամիս։ Ոչ ոք չգիտի, թե ինչ է անում Ֆեդերերը։ Այս ընթացքում մի օր նա Մալյորկայում այցելում է իր գլխավոր մրցակցի ու ընկերոջ՝ Ռաֆայել Նադալի նորաբաց ակադեմիան։ Ամիսներ հետո Ռոջերը ասելու էր այն տողերը, որը դիպչելու էր թենիսի բոլոր սիրահարների սրտերին․
«Ես չեմ կարծում, որ մեզնից մեկը կարող էր մտածել, որ մենք կարող ենք խաղալ Ավստրալիայի եզրափակիչում, երբ տեսանք միմյանց քո ակադեմիայում 4-5 ամիս առաջ։ Ու հիմա մենք կանգնած ենք այստեղ։ Ես ուրախ եմ, ես ուրախ կլինեի անգամ․․․»
Շարունակությունը քիչ անց։ Իսկապես թենիսը կարոտում էր երկու լավագույններին։ Թե՛ Նադալը, թե՛ Ֆեդերերը ապաքինվում էին վնասվածքներից։ Նրանց վերադարձը Ավստրալիայում իսկապես գրքերում գրվելու շարքից է։ Ինչպե՞ս կարող են այդքան խնդիրներից հետո նրանք այդպես խաղալ։ Ֆեդերերը եզրափակչի ճանապարհին հաղթել էր այնպիսի թենիսիստների, ինչպիսիք են Ստեն Վավրինկան, Կեյ Նիշիկորին։ Երկուսին էլ հինգ սեթում։
Նադալի ճանապարհին բավական է հիշել Գրիգոր Դիմիտրովի հետ խելահեղ կիսաեզրափակիչը, որը հաղթելուց հետո իսպանացին ուժասպառ ընկավ կորտում՝ հասկանալով, թե ինչ նվաճման է հասել։
Ֆեդերերի ու Նադալի միջև այդ խելահեղ եզրափակիչը տևեց մոտ 3 ու կես ժամ։ Նախորդ անգամ Մելբուրն պարկի գլխավոր կորտում նրանք հանդիպել էին 2009-ին։ Նադալը հաղթել էր։ Այդ խաղից հետո Ֆեդերերի արցունքները հիշում են բոլորը։ Այս անգամ «Ռոդ Լեյվեր» արենայում հաղթողը լինելու էր շվեյցարացի հանճարը, ում խաղով հերթական անգամ հիանալու էր անձամբ Ռոդ Լեյվերը՝ իր անվան ստադիոնում վայելելով իր սիրելի թենիսիստի խաղը։ Ֆեդերերը հաղթեց, բայց հետխաղյա ելույթում ասաց․ (շարունակելով վերևում թողած միտքը)․
«Ես ուրախ եմ քո համար, ես ուրախ կլինեի անգամ, եթե պարտվեի այսօր։ Քո վերադարձը կատարյալ էր»։
Համեստ Ռոջերը չէր ուզում բարձրաձայնել, բայց այդ երեկո, եթե կար մեկը, ում վերադարձը կատարյալ էր, դա հենց ինքը Ռոջերն էր։ Վեց ամիս չխաղալուց ու համաշխարհային դասակարգման աղյուսակում այդքան նահանջելուց հետո (Ֆեդերերը 17-րդն էր մրցաշարի սկզբում) ոչ ոք չէր սպասում նրա հաղթանակին։
Այս հաղթանակը ազդարարեց նաև Ռոջերի առաջին հաղթանակը Մեծ սաղավարտի մրցաշարերում գրեթե 5 տարվա դադարից հետո։ Ու նա այդ պահին 36 տարեկան էր։ Համաձայնեք, քիչ չէ։ Ֆեդերերի ապշեցուցիչ վերադարձը շարունակվեց Դուբայում, Ինդիան Ուելսում, Մայամիում, Հալլեում: Նա հաղթեց այս մրցաշարերում։ Ու հասանք այն մրցաշարին, որում հանճարն «ընկել էր» անցած տարի՝ Ուիմբլդոն։
Ֆեդերերի կատարյալ վերադարձը չէր լինի այդքան կատարյալ, եթե նա Լոնդոնում չհաղթեր Մեծ սաղավարտի 19-րդ մրցաշարն ու 8-րդ Ուիմբլդոնը։ Նախորդ 7 դեպքերում նա այսպիսի կատարյալ հաղթանակ չէր ունեցել։ Ողջ մրցաշարի ընթացքում նա ոչ մի սեթ չպարտվեց՝ ՈՉ ՄԻ ՍԵԹ։ Եզրափակչում Ֆեդերերը հաղթեց Չիլիչին։ Խաղից հետո նա արտասվում էր ճիշտ այնպես, ինչպես դա անում էր հեռավոր 2003-ին Ուիմլբլդոնում առաջին անգամ հաղթելուց հետո կամ էլ 2017-ին Մելբուրնում իր մեծագույն մրցակցին՝ Ռաֆա Նադալին հաղթելուց հետո։
Այս անգամ, Ֆեդերերի խոսքով, իր արտասվելու պատճառն այլ էր։ Շվեյցարացու խաղին ներկա էին նրա 4 երեխաները։ Ռոջերը խաղից հետո նստած է, նայում է տրիբունայի այն հատվածին, որտեղ նստած են ծնողները, կինը, երեխաները։ Նա սրբիչը դնում է աչքերին ու սկսում արտասվել։ Հետո Ֆեդերերը բացատրելու էր, թե ինչն էր այդչափ էմոցիոնալ լինելու պատճառը։ Ֆեդերերի խոսքով՝ երբ նա փոքր էր, երազում էր այն մասին, որ հաղթեր Ուիմբլդոնում ու այդ ժամանակ ստադիոնում լինեին իր ծնողները։ Սակայն նրա մտահորիզոնը այդքան խորը չէր գնացել ու չէր գիտակցել, որ կարող է գալ մի պահ, երբ դու հաղթես Ուիմբլդոնում, ու դա տեսնեն նաև քո երեխաները։ Ահա, թե ինչու Ֆեդերերը, տեսնելով երեխաներին, չի կարողանում զսպել արցունքները։ Տեսանյութը՝ ստորև։
Ֆեդերերը մեծագույն չեմպիոն է, դրանում ոչ մի կասկած չկա։ Նրա վերադարձը 2016-ի բարդագույն մրցաշրջանից հետո ամենաանիրականների շարքից է, որ եղավ թենիսի աշխարհում վերջին տարիներին։ Ռոջերը հաղթեց նաև 2018-ին Ավստրալիայում ու հիասքանչ մրցաշրջան անցկացրեց նաև 2019-ին։
Հիմա նա չի խաղացել գրեթե մեկ տարի, սցենարը բավականին նման է։ Այսօր հայտնի դարձավ, որ Ֆեդերերը վերադառնալու է Դոհայում կայանալիք մրցաշարին մարտի սկզբին։ Ու չնայած բազմաթիվ կասկածներին՝ պետք չէ բացառել, որ նա մեկ այլ պատմական քամբեք կանի, քանի որ Ռոջերը մեծագույն չեմպիոն է․․․
Ահա, թե ինչպես ընկած հանճարը կանգնեց նորից ու նորից․․․
Շարքի նախորդ հոդվածները․
Մեծագույն չեմպիոնի վերադարձը․ Նիկի Լաուդա
Արամ Սահակյան
