Մինչ ֆուտբոլային հանրության ուշադրության կենտրոնում էր Սուպերլիգայի հետ կապված սկանդալը, ՈՒԵՖԱ-ն այդ ընթացքում հաստատեց Չեմպիոնների Լիգայի նոր ձևաչափը, որը կգործի 2024 թվականից։
Եվրոպական ֆուտբոլային ասոցիացիաների միությունը (ՈՒԵՖԱ) նշել է, որ փոփոխությունների հիմնական խնդիրը ժամանակին համընթաց քայլելու ցանկությունն է և մրցաշարերի նկատմամբ հետաքրքրության բարելավումը: Չեմպիոնների լիգան իր ներկայիս ձևաչափով կգործի ևս 3 տարի, որից հետո մրցաշարը կանցկացվի նոր՝ «շվեյցարական համակարգով»։ Լրացուցիչ մանրամասների վերաբերյալ որոշումները, մասնավորապես՝ հատուկ սխեմաներ թիմերի որակավորման վերաբերյալ, ֆինանսների բաշխում, գործակիցներ և այլն, ՈՒԵՖԱ-ն կընդունի մինչև 2021-ի վերջ:
Այժմ փորձենք հասկանալ, թե ինչ է իրենից ներկայացնում Չեմպիոնների Լիգայի նոր ձևաչափը՝ օգտվելով ներկա պահին առկա տեղեկություններից (հիմնականում միջազգային մամուլից ստացված) և ելնելով գրեթե բոլոր աղբյուրներում ներկայացվող միևնույն կանոններից։ Այնուամենայնիվ շեշտենք, որ նյութում ներկայացված ինֆորմացիան դեռ վերջնական չէ և ոչ էլ պաշտոնական հաստատված։
✅ Ինչ փոփոխություններ են սպասվում
Նախ, ամենագլխավոր փոփոխությունը վերաբերվում է մասնակից թիմերի քանակին․ ներկայիս 32-ի փոխարեն մրցաշարին կմասնակցի 36 ակումբ։ Մյուս կարևոր փոփոխությունը վերաբերվում է մեզ շատ լավ ծանոթ խմբային փուլին․ ներկայիս 8 խմբերին՝ 4 թիմերով, կփոխարինի մեկ միասնական մրցաշարային աղյուսակը։ Առաջին հայացքից ամեն ինչ բարդ է թվում, չէ՞․․․ Բայց այժմ փորձենք մանրամասն վերծանել։
Նախ, միասնական աղյուսակը չի նշանակում, որ բոլոր թիմերը հանդիպելու են միմյանց, ինչպես սովորական ազգային առաջնություններում է։ Այս դեպքում ՉԼ ցանկացած մասնակից այս փուլում կանցկացնի 10-ական հանդիպում (ներկայիս 6-ի փոխարեն)՝ 5-ը սեփական հարկի տակ, 5-ը՝ մրցակցի հարկի տակ։ Ուշադրութուն՝ բոլոր 10 մրցակիցները լինելու են տարբեր թիմեր և հանդիպումները կլինեն առանց պատասխան խաղերի։
Ինչպես կորոշվեն 10 մրցակիցները։
36 թիմերը կբաժանվեն 4 զամբյուղների՝ 9-ական թիմերով։ Զամբյուղներում թիմերը կընդգրկվեն ըստ վարկանիշի․ ամենաբարձր վարկանիշ ունեցող ակումբները կլինեն 1-ին զամբյուղում և այդպես շարունակ։ 1-ին զամբյուղում գտնվող թիմը 2-ական մրցակից կստանա հենց առաջին զամբյուղից և 4-րդ։ Եվս 3-ական մրցակից բաժին կհասնի 2-րդ և 3-րդ զամբյուղից։ Նույն ֆորմատը կգործի 4-րդ զամբյուղի ներկայացուցիչների համար, իսկ 2-րդ և 3-րդ զամբյուղների ներկայացուցիչները 3-ական հանդիպում կանցկացնեն առաջին և չորրորդ զամբյուղի ներկայացուցիչների հետ և երկուական հանդիպում՝ 2-րդ և 3 երրորդ։ Մեկ դիտարկում՝ թիմերը բացի այն, որ մեկական հանդիպում են անցկացնելու միմյանց միջև (չկա պատասխան խաղ), նաև այս փուլում չեն կարող հանդիպել միևնույն երկրի ներկայացուցիչները։ Իսկ փորձենք այս ամենը հասկանալ օրինակով։ Վերցնենք, մեկ թիմ, պայմանական։ Օրինակ՝ «FC ArmSport»-ը, որն ընդգրկված է առաջին զամբյուղում։ Մեր թիմի խաղացանկը կարող է ունենալ հետևյալ տեսքը․
«FC ArmSport»-«Չելսի» (1-ին զամբյուղ․ պայմանական)
«Յուվենտուս» (1-ին զամբյուղ)- «FC ArmSport»
«FC ArmSport»— «Լիլ» (2-րդ զամբյուղ)
«Լեսթեր» (2-րդ զամբյուղ)-«FC ArmSport»
«FC ArmSport»-«Սևիլյա» (2-րդ զամբյուղ)
«Այնտրախտ» (3-րդ զամբյուղ)-«FC ArmSport»
«FC ArmSport»-«Այաքս» (3-րդ զամբյուղ)
«Բենֆիկա» (3-րդ զամբյուղ)-«FC ArmSport»
«FC ArmSport»-«Ռոստով» (4-րդ զամբյուղ)
«Կոպենհագեն» (4-րդ զամբյուղ)-«FC ArmSport»
Հիշեցնենք, որ սա ենթախումբ չէ, այլ մեկ ընդհանուր մրցաշարային աղյուսակի մի մասն է կազմում։ Նույն «Այաքսին», որն ընդգրկված է պայմանական 3-րդ զամբյուղում, բոլորովին այլ մրցակիցներ են սպասվում մյուս զամբյուղներից, այլ ոչ վերը նշված թիմերը։
✅ Ովքեր կշարունակեն պայքարը
1/8-րդ եզրափակիչ ավտոմատ դուրս են գալու միասնական աղյուսակում 1-8-րդ տեղը զբաղեցրած թիմերը, իսկ մյուս 8 ուղեգրերը միմյանց միջև կխաղարկեն 9-24-րդ տեղերը զբաղեցրած 16 թիմերը՝ արդեն կազմելով զույգեր, իսկ դիմակայությունները բաղկացած կլինեն երկու խաղից՝ տնային և արտագնա։ Օրինակ, «FC ArmSport»-ը խմբային փուլից հետո զբաղեցրել է 9-րդ հորիզոնականը և այդ դեպքում թիմը փլեյ-օֆֆ փուլ դուրս գալու համար կմրցի 9-24-րդ տեղերը զբաղեցրած թիմերից մեկի հետ։ Դեռ հստակ չէ, թե այս դեպքում ինչպես կորոշվի մրցակիցը․ կամ տեղի կունենա վիճակահանություն, կամ էլ 9-րդ տեղը զբաղեցրած թիմը կխաղա 24-րդ թիմի հետ, 10-րդը՝ 23-րդ, 11-րդը՝ 22-րդ և այդպես շարունակ։ Ըստ տարբեր աղբյուրների, ավելի հավանական է հենց այս տարբերակը։ Այսինքն, «FC ArmSport»-ը հնարավոր է 1/8-րդ եզրափակչի ուղեգրի համար հանդիպի 24-րդ տեղը զբաղեցրած թիմին։ Բայց այս դեպքում ևս հարց է առաջանում․ իսկ եթե այդ 24-րդ տեղը զբաղեցրել է «Կոպենհագենը», ում հետ մենք արդեն հանդիպել ենք խմբային փուլում։ Ներկայիս կանոնակարգով փլեյ-օֆֆի առաջին երկու փուլերում չեն կարող հանդիպել այն թիմերը, որոնք ընդգրկված են եղել միևնույն խմբում, և այդ կանոնը գործում է գրեթե բոլոր մրցաշարերում (ՉԼ, ԵԼ, ԱԱ, ԵԱ)։ Դա հաշվի առնելով՝ կարծում եմ, ավելի հավանական է կիրառվի վիճակահանության տարբերակը, եթե իհարկե ՈՒԵՖԱ-ն ինչ-որ նոր կանոնակարգ չմտցնի։
Եվս մեկ նյուանս․ ստացվում է, որ 9-24-րդ տեղերը զբաղեցրած թիմերը երկու հանդիպում ավել են անցկացնում։ «FC ArmSport»-ը կարողանում է երկու խաղերում առավելության հասնել մրցակցի նկատամամբ և դուրս է գալիս 1/8 եզրափակիչ, և հանդիպում է մրցակցի, ում կազմի խաղացողները երկու հանդիպում պակաս են անցկացրել, և գտնվում են ավելի լավ մարզավիճակում, քան մեր թիմի ֆուտբոլիստները։ Որքանո՞վ է դա արադարացի։ Դա ևս մեկ ասպեկտ է, որին, կարծում եմ, մասնագետները, փորձագետները, ինչպես Ռոբերտո Բաջիոն էր վերջերս ասել՝ պրոֆեսոր-մարզիչերը դեռ շատ կանդրադառնան։
* Հիշեցնենք, որ այս ամենը դեռ նախնական վերլուծություններ են, դեռ շատ բան հստակ չէ, և առավել ևս՝ պաշտոնապես ոչ հաստատված։
Լավ, ինչ վերաբերվում է արդեն փլեյ-օֆֆին՝ երբ պարզ են արդեն բոլոր մասնակիցերը, թիմերը բաժանվում են զույգերի և շարունակում են պայքարն արդեն մեզ ծանոթ ձևաչափով։ Մեկ հանդիպում տանը, մեկը՝ մրցակցի հարկ տակ, և երկու խաղերի արդյունքով որոշվում է հաջորդ փուլի մասնակիցը։ Կարճ ասած՝ ինչպես այժմ։
Եզրափակչի դեպքում, այստեղ ևս որոշվել է ոչինչ չփոխել: Ինչպես այժմ, գավաթակիրը որոշվելու է մեկ հանդիպման արդյունքով: Չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչը կխաղարկվի չեզոք մարզադաշտում, որի մասին նախապես կհայտարարվի ՈւԵՖԱ-ի կողմից: Հավանաբար, սա միակ փուլն է, որի փոփոխությունը նույնիսկ դիտարկման կարիք չունի, քանի որ եզրափակչի այս ձևաչափը ամենասպասվածն ու ամենաինտրիգայինն է:
Ինչ վերաբերվում է 9-24-րդ տեղերը զբաղեցրած թիմերից այն 8 ոչ հաջողակներին, որոնք չենք կարողանա դուրս գալ 1/8 եզրափակիչ․ նրանց համար կարող է սփոփանք լինել այն փաստը, որ նրանք չեն լքի եվրագավաթները, այլ պայքարը կշարունակեն արդեն ԵԼ փլեյ-օֆֆում (ինչպես ներկայումս, երբ թիմերը զբաղեցնում են խմբում 3-րդ տեղը)։ Ստացվում է, 36 թիմերից 24-ը շարունակելու է պայքարը եվրագավաթներում․ 16-ը՝ ՉԼ-ում, 8-ը՝ ԵԼ-ում։ Դե, ներկայումս էլ է այդպես, իսկ գլխավոր տարբերությունն այն է, որ հանդիպումների քանակն է շատանալու։
✅ Ովքեր կլինեն լրացուցիչ 4 ակումբները
Արդեն նշեցինք, որ 32-ի փոխարեն մրցաշարում հանդես կգան 36 թիմեր։ Որակավորման փուլում առաձնապես մեծ փոփոխություններ չեն սպասվում․ ցածր վարկանիշ ունեցող առաջնությունների թիմերն ինչպես միշտ կսկսեն ամենասկզբից և միայն մի քանի փուլ հաղթահարելով կարող են հայտնվել հիմնական փուլում․ ոչ մի նորություն առանձնապես։
Սակայն լրացուցիչ քվոտաներ, միևնույնն է, սպասվում են։ Այժմ ներկայացնեմ, ինչպես են բաշխվելու այդ 4 ուղեգրերը։
⚽ Այժմ ՉԼ որակավորման փուլում գոյություն ունի «չեմպիոնների ուղին», որի արդյունքներով 4 թիմեր, հաղթահարելով մի քանի փուլ, ստանում էին ՉԼ խմբային փուլի ուղեգրեր (վերջին խաղարկությունում, օրինակ՝ «Ֆերենցվարոշը», «Միդտյուլանդը»)։ Եվ ահա, նոր ձևաչափով այժմ 5 չեմպիոններ կստանան այդ ուղեգրերը։ Ինչ-որ տեղ դա լավ է, օրինակ, Հայաստանի չեմպիոնի դեպքում, որը ևս մասնակցում է ՉԼ որակավորման փուլում «չեմպիոնների ուղով»։ Եթե նախկինում խաղարկվում էր 4 ուղեգիր չեմպիոնների համար, այժմ կլինի 5 ուղեգիր, և թեև քիչ, բայց միևնույնն է, ավելանում է մրցաշարի հիմնական փուլ դուրս գալու հնարավորությունը ոչ թոփ-լիգաների ներկայացուցիչների համար։
⚽ Մյուս քվոտան կստանա վարկանիշով 5-րդ ազգային առաջնության 3-րդ թիմը։ Այս պահին 5-րդը Ֆրանսիայի առաջնությունն է, այսինքն, եթե նոր ձևաչափը գործեր արդեն այս տարի, մրցաշարի հիմնական փուլի ավտոմատ ուղեգիր կստանար ոչ թե ֆրանսիական 2 ակումբ, այլ՝ 3։
⚽ Եվ ևս երկու ուղեգիր կստանան այն ակումբները, որոնք ունեն ամենաբարձր վարկանիշը ՈՒԵՖԱ-ի ակումբային վարկանիշային աղյուսակում տվյալ պահին, սակայն ներքին առաջնությունում չեն ապահովել տեղը ՉԼ-ում։ Օրինակ․ պատկերացնենք, որ նոր ձևաչափը կգործի արդեն մյուս մրցաշրջանում, իսկ «Լիվերպուլը» և «Բորուսիան» այս մրցաշրջանի արդյունքներով տեղ չեն գտել լավագույն քառյակում իրենց առաջնություններում։ Այս երկու ակումբները ավտոմատ կստանան ՉԼ հիմնական փուլի ուղեգիր։ Եթե, օրինակ, գերմանական ակումբն այնուամենայնիվ կարողանա տեղ զբաղեցնել քառյակում, ապա այդ ուղեգիրը կհասնի «Տոտենհեմին», և այդպես շարունակ։
Սակայն վերջին տարբերակի դեպքում ստացվում է, որ ԱՊԼ-ն մրցաշարում կունենա 6 ներկայացուցիչ, կամ Բունդեսլիգան՝ 5։ Սա ևս կարող է որոշ արձագանքներ առաջացնել հետագայում։
Պլյուսներ և մինուսներ
Բազմաթիվ մարզիչներ, ֆուտբոլիստներ, մասնագետներ և փորձագետներ հաճախ նշում են, որ այս նոր ձևաչափը բավականին բարդ է, կան շատ անհասկանալի ասպեկտներ։
Պերեսն ու ընկերներն արդեն մեկ փորձ արեցին իրենց բողքն արտահայտելու՝ հայտարարելով Սուպերլիգայի ստեղծման մասին։ Թե ինչ եղավ արդյունքում, արդեն բոլորս գիտենք, իսկ թե ինչ կլինի հետո․․․
Լավ, փորձենք հասկանալ, թե ինչ դրական և բացասական կողմեր ունի նոր ձևաչափը։ Դրականը՝ խաղերի քանակն է ավելանում, այսպես ասած՝ «տոներն են շատանում»։ Ավելանում է նաև կարևոր հանդիպումների քանակն ու գրեթե յուրաքանչյուր հանդիպման կարևորությունը։ Եթե ներկայիս ֆորմատով 4 թիմերից բաղկացած խմբում արդեն 4-րդ տուրից հետո որոշ ակումբներ ապահովում էին իրենց տեղը փլեյ-օֆֆ փուլում և վերջին երկու հանդիպումները կրում էին ժամանցային բնույթ, ապա այս դեպքում, լավագույն 24-ի մեջ հայտնվելու համար բոլորը փորձելու են որքան հնարավոր է շատ միավորներ կորզել մրցակիցներից։ Բացի այդ, որքան շատ հանդիպում, այնքան շատ գումար տոմսերի և հեռուստահեռարձակման իրավունքների վաճառքից, ինչը ևս ոչ պակաս կարևոր է։
Բացասականը, որքան էլ որ տարօրինակ է, կրկին խաղերի քանակն է։ Ակումբների շատ ներկայացուցիչներ և մարզչիներ հաճախ են շեշտում, որ առանց այդ էլ ներկայումս ֆուտբոլային օրացույցը բավականին ծանրաբեռնված է։ Օրինակ, La Repubblica-ն հայտնում է, որ Իտալիայում ծրագրում են Ա Սերիայի ակումբների քանակը հասցնել 18-ի: Դա պայմանավորված է Չեմպիոնների լիգայի նոր ձևաչափով, ինչը կավելացնի եվրագավաթային հանդիպումների քանակը: Օրացույցի բեռը նվազեցնելու համար, ամենայն հավանականությամբ, որոշում կկայացվի Ա Սերիայի ակումբների քանակը կրճատելու մասին: Նշվում է նաև, որ նման նորամուծությունները կարող են կիրառվել նաև եվրոպական այլ բարձրագույն լիգաների կողմից:
Այսպիսով, դեռ շատ հարցեր մնում են անպատասխան, պաշտոնական ինֆորմացիա նոր ձևաչափի մանրամասների մասին դեռևս չկա, իսկ դրա կիրառմանը 3 տարի կա, այնպես որ, մենք դեռ հաճախ կանդրադառնանք նոր ձևաչափի հետ կապված նորություններին և քննարկումներին․․․
Վար Բաբայան