Անգլիական Պրեմիեր լիգայի ղեկավար անձնակազմը օրերս հրապարակեց առաջնության խաղացանկը՝ նախատեսված դեկտեմբերի վերջի համար։ Հեռարձակումներից եկած ահռելի գումարները ստիպել են անգլիական ֆուտբոլի ղեկավարներին խաղերը նշանակել դեկտեմբերի 24-ին, 27-ին, 28-ին, 31-ին, ինչպես նաև հունվարի 1-ին և 2-ին։ Ովքեր հետևում են «մառախլապատ ալբիոնում» տեղի ունեցող ֆուտբոլային իրադարձություններին, զարմանալու առիթ չկա. այստեղ միշտ են այս օրերին ֆուտբոլ խաղացել։ Բայց այստեղ մի «բայց» կա։
Դեկտեմբերի 24-ը կաթոլիկ աշխարհի համար տոնական օր է՝ սուրբծննդյան նախօրե, ինչը միշտ ԱՊԼ ղեկավարներն ընկալել են որպես «կարմիր գիծ» և խաղ չեն նշանակել։ Միակ բացառությունը եղել է 1995 թվականը։ Այդ օրը «Լիդսը» սեփական հարկի տակ 3-1 հաշվով հաղթել է «Մանչեսթեր Յունայթեդին»։ Այսքան տարի անց նորից ֆուտբոլ՝ դեկտեմբերի 24-ին՝ «Վուլվզը» սեփական հարկի տակ կընդունի «Չելսիին»։
Բնականաբար, այս նորությունը չէր կարող չառաջացնել հատկապես լոնդոնյան ակումբի երկրպագուների զայրույթը։ Խաղի սկիզբը նախանշված է տեղի ժամանակով ժամը 13-ին, ինչից հետո երկրպագուները պետք է վազեն կայարան, որ հասնեն տուն (Վուլվերհեմփթոնից Լոնդոն գնացքով մոտ 2 ժամվա ճանապարահ է)։
Էմոցիաների բուռն սպեկտոր է ապրել նաև «Թոշակառուների» գլխավոր մարզիչ Մաուրիսիո Պոչետինոն. «Ինձ էլ է զայրացրել այս որոշումը։ Դեկտեմբերի 23-ին իմ և կնոջս ամուսնության տարեդարձն է, իսկ ես պետք է գնամ Վուլվերհեմփթոն։ Չեմ կարողանալու լինել տանը։ Դեկտեմբերի 24-ը արգենտինացիների համար շատ կարևոր օր է. Հույս ունեմ՝ կհասցնեմ հասնել երեկոյան ընթրիքին», — ասել է Պոչը։
Ավելի քան մեկ դար առաջ Անգլիայում Սուրբ Ծնունդին ֆուտբոլ նշանակելը համընդհանուր պարապությունը կոտրելու լավագույն միջոցներից էր։ Աշխատողները հանգստանում էին տոն օրերին, մարդիկ փողոցներ էին դուրս գալիս, նրանց մի զբաղմունքով էր պետք ապահովել։ Ֆուտբոլային հանդիպումները լավագույն տարբերակն էին։ Առաջին թիմերը, որոնք Սուրբ Ծնունդի օրով ֆուտբոլ են խաղացել, «Պրեստոնն» ու «Ասթոն Վիլլան» էին հեռավոր 1889 թվականին։ Հիմա այս թիմերի պայքարը ձեզ ոչինչ չի ասի, բայց այն ժամանակ սա մոտավորապես այսօրվա «Սիթի» — «Լիվերպուլ» դիմակայությունն էր։ Օրացույցը կազմակերպում էին այնպես, որ տոնական օրերին «ուժեղ» խաղեր լինեին, որպեսզի մարդիկ ամեն ինչ թողնեին ու գնային ստադիոն՝ ֆուտբոլ նայելու։
Թիմերը, սովորաբար, խաղում էին 3 օր անընդմեջ՝ նախատոնական օրը, Սուրբ Ծնունդին և Boxing Day-ին։ Հարմարության համար այդ օրերին կազմակերպում էին հարևան թիմերի դիմակայությունները. Ընդ որում, առաջին օրը զույգերը սկզբից խաղում էին մի թիմի դաշտում, հաջորդ օրը՝ դառնում էին հյուրընկալվող։ Այդպես, օրինակ, 1913-ին «Լիվերպուլը» նշված օրերին նախ տանը հաղթել է «Սիթիին», հետո հյուրընկալվելիս զիջել, ևս մեկ օր անց ոչ-ոքի է խաղացել «Բլեքբեռնի» հետ։ Լիվերպուլ քաղաքի մյուս թիմը՝ «Էվերտոնը», 1888-ի այս օրերին 2 օրվա ընթացքում 3 հանդիպում է անցկացրել։ 20-րդ դարի կեսերից հետաքրքրությունը ֆուտբոլի հանդեպ տոն օրերին նվազեց, բայց որոշ ավանդույթներ պահպանվեցին։ 50-ականներին մարդիկ սկսեցին նախապատվությունը տալ տոնական սեղանին, հյուր գնալուն ու հյուր ընդունելուն։ Ֆուտբոլի անցկացմանը խանգարեցին նաև հասարակական տրանսպորտի վարորդները. նրանք էլ սկսեցին հանգստանալ դեկտեմբերի վերջից, ինչը դժվարացնում էր երկրպագուների տեղափոխությունն Ա կետից Բ կետ։
Հետագա տարիների ընթացքում ֆուտբոլի հանդեպ հետաքրքրությունը Սուրբ Ծննդի օրերին նվազեց։ Ի վերջո, 1965 թվականին կայացած «Բլեքբեռն» — «Բլեքպուլ» հանդիպումից հետո այլևս Սուրբ Ծնունդին ֆուտբոլ չնշանակվեց, թեպետ փորձեր արվում էին. օրինակ 1983 թվականին «Բրենտֆորդը» «Ուիմբլդոնին» առաջարկեց հերթական տուրի հանդիպումն անցկացնել դեկտեմբերի 25-ին ժամը 11-ին՝ «վերականգնելու համար ավանդույթը, որի համաձայն Սուրբ Ծնունդին ամուսինները գնում էին ֆուտբոլ, իսկ կանայք ջեռոց էին դնում տոնական հնդկահավը (կամ ցանակացած միս, ձեր ցանկությամբ)»։ Մրցակիցն այդ առաջարկը մերժեց։
Հիմա ձեզ մոտ հարց կառաջանա՝ «բա «Boxing day»-ը։ Ի դեպ, «Boxing day» եզրույթի նշանակությունը, գուցե, չգիտեն և սխալմամբ կապում են Box (բռնցքամարտ) բառի հետ։ Մինչդեռ Boxing անգլերենից թարգմանաբար նշանակում է «փաթեթավորում»։ Այսինքն օր, երբ բոլորը փաթեթավորում են իրենց ամանորի նվերները։ Այ այս օրը ֆուտբոլն Անգլիայում հավերժական ավանդույթ է, որը երևի ավելի հին է, քան դինոզավրերը։ Բացի դրանից, այն ունի շատ ուժեղ նախապատմություն, որը գալիս է դեռ Առաջին աշխարհամարտից։ Ասում են, 1914 թվականի դեկտեմբերի 26-ին անգլիացիները հայթայթել են մի քանի գնդակ ու առաջարկել են գերմանացիներին ֆուտբոլ խաղալ։ Հակառակ կողմը համաձայնեց, և այդ օրը ռազմական գործողությունները մեկ օրով դադարեցվեցին։
Այնպես չէ, որ այս ավանդույթը անգլիական թիմերի «աչքի լույսն» է. բազմաթիվ մարզիչներ դեմ են արտահայտվել խաղերն այդ օրերին անցկացնելու գաղափարին՝ պնդելով, որ դա ֆիզիկապես քամում է ֆուտբոլիստներին, թեև նախկին խելագառ օրացույցը չէ։ Բայց ԱՊԼ ղեկավարությանը մարզիչների բողոքը հետաքրքիր չէ։ Տոնական օրերին ֆուտբոլ խաղալու համար թիմերը ստանում են կլորիկ գումար, իսկ Պրեմիեր լիգայի «շեֆերը»՝ ահռելի եկամուտ։ Օրինակ, մի քանի տարի առաջ, Amazon-ը տոնական օրերի հանդիպումների ցուցադրության բացառիկ իրավունքը գնել էր 30 մլն ֆունտով։ Այս գինը միանգամայն արդարացված է։ Երկար տարիներ Սուրբ Ծնունդին ֆուտբոլով երկրպագուներին ապահովել ու ապահովում է Անգլիան։
Նրանք, ովքեր հիմա այս հոդվածը կարդալուց ուսերը թոթվում են՝ «հա ի՞նչ, թող խաղան» ասելով, կա անալոգիայի լավ տարբերակ։ Պատկերացրեք՝ ձեր սիրելի թիմը պետք է արտագնա հանդիպում անցկացնի դեկտեմբերի 31-ի առավոտյան։ Մի բան է դիտել ֆուտբոլ հեռուստացույցով՝ աղցանի թթու վարունգները կամ նրբաբլիթի (բլինչիկ) շերտերը խոհանոցից գողանալ-թաքուն ուտելով, մեկ այլ բան է դեկտեմբերի 31-ին նստել գնացք, գնալ կողքի քաղաք, ֆուտբոլ նայել ու շտապել հետ։ Բայց սա դեռ խնդիրների ամբողջական փաթեթը չէ։ «Չելսիի» երկրպագուների շահերը պաշտպանող ընկերությունը հանդես է եկել հայտարարությամբ ու մատնանշել կարևոր հարց. «Դեկտեմբերի 24-ին մրցակից թիմի ստադիոնում առաջանալու են խնդիրներ, քանի որ այդ օրը բոլորը հանգստանում են։ Սպասարկող անձնակազմի պակաս է զգացվելու, ինչն արտահայտվելու է խաղը կազմակերպելու վրա»։
Ընկերությունն առաջարկել է «Վուլվզի» իրենց կոլեգաների հետ հանդիպել ու համատեղ նամակով դիմել ԱՊԼ-ին, հրավիրել ղեկավար խորհրդի նիստ՝ հանդիպման օրը փոխելու համար։ Առայժմ հայտնի չէ՝ օրը կփոխվի, թե ոչ, բայց պետք է նշել, որ հեռանկարներն, ամենևին էլ, մշուշոտ չեն։ 2017-ին ԱՊԼ օրացույց կազմողները որոշել էին, որ «Լիվերպուլն» ու «Արսենալը» կարող են դաշտ դուրս գալ դեկտեմբերի 24-ին։ Երկրպագուների ջանքերով որոշումը փոխվեց և հանդիպումը կայացավ «Էմիրեյթսում» դեկտեմբերի 22-ին։
Ռոբերտ Գասպարյան