Մարզիչն առաջին հերթին պետք է լինի մանկավարժ․ այդպիսի կարծիք է հայտնում «Փյունիկի» ակադեմիայի մանկապատանեկան թիմերի համակարգող Հարություն Հովհաննեսյանը, ում հետ ArmSport-ը զրուցել է Հայաստանում մանկապատանեկան ֆուտբոլի ներկայիս իրավիճակի, խնդիրների ու հեռանկարների մասին։
«Գրեթե բոլոր թիմերն ունեն իրենց ակադեմիան։ Դա ՈՒԵՖԱ-ի պահանջն է, եթե ակումբը հանդես է գալիս բարձրագույն լիգայում։ Ակումբները պետք է ունենան որոշակի քանակի մանկապատանեկան թիմեր։ Դրանով է պայմանավորված, օրինակ, որ մեր սերնդի համեմատ՝ ներկայումս մարզվող երեխաներն ավելի շատ են»,- նշում է Հարություն Հովհաննեսյանը։
Ինչ վերաբերում է ակադեմայում երեխաների ընդունելությանը, ապա այն սկսվում է 5 տարեկանից։
«Ամեն տարվա ամռան առաջին հատվածում կատարվում է ընդունելություն։ Սկզբնական շրջանում երեխաները պարզապես գալիս են ֆուտբոլի, որից հետո մարզիչները նրանց հետ աշխատում են հատուկ ծրագրով, ու որոշ ժամանակ անց արդեն կատարվում է սելեկցիա։ Սկզբնական շրջանը կարելի է համարել «զվարճանքի փուլ», երեխաներն առաջադրանք չունեն, գալիս են, ֆուտբոլ են խաղում հաճույքի համար, հետո մարզիչները նրանց հետ մարզումներ են անցկացնում, սովորեցնում։ Հետագայում, առաջինը, ինչին մարզիչները ուշադրություն են դարձնում, դա ճկունությունն է, ինչպես նաև գենետիկան, ինչը ևս շատ կարևոր է։ Շատ կարևոր է, երբ երեխայի հայրը, պապիկը, կամ, օրինակ, քեռին ու հորեղբայրը ևս ֆուտբոլիստ եղած լինեն։ «Փյունիկում» շատ սաներ ունենք, որոնք տարբեր մարզերից են, ոչ միայն Երևանից։ Անգամ հեռավոր գյուղերից երեխաներ ունենք։ Ասեմ նաև, որ մարզերում երեխաները ֆիզիկապես ավելի ամուր են, տարբերվում են Երևանի երեխաներից»,- նկատում է Հարություն Հովհաննեսյանը։
Պարոն Հովհաննեսյանից տեղեկանում ենք, որ ակումբը փորձում է հնարավորինս աջակցել մարզերից եկող երեխաների ծնողներին՝ փոխադրամիջոցի հետ կապված հոգսը փոքր-ինչ թեթևացնելով։
«Ակումբի նախագահը շեշտը դնում է մանկապատանեկան ֆուտբոլի զարգացման վրա, որ հնարավորինս շատ երեխաներ զբաղվեն ֆուտբոլով։ Դա կարելի է ասել՝ անկյունաքարն է ակումբի նախագահի համար։ Տավուշից բացի, ունենք ակադեմիայի ճյուղ նաև Արմավիրում։ Տարիների ընթացքում դուստր թիմերի լավագույն երեխաները տեղափոխվում են տարբեր տարիքի հիմնական թիմեր»,- ավելացրեց Հովաննեսյանը։
Խոսելով մանկապատանեկան ֆուտբոլում առկա խնդիրների մասին, Հարություն Հովհաննեսյանն ասում է, որ դրանք շատ են, և առաջին հերթին, նախ պետք է հասկանալ դրանց էությունը և միայն դրանից հետո սկսել փուլ առ փուլ շտկել այդ խնդիրները․
«Ֆուտբոլը սկսվում է մանկապատանեկան ֆուտբոլից։ Եթե չլինեն զարգացած դպրոցներ, ակադեմիաներ, չեն լինի մանկապատանեկան տարիքի ուժեղ հավաքականներ, հետո երիտասարդական հավաքական, վերջում էլ՝ ազգային հավաքական։ Եվ առաջին հերթին անհրաժեշտ են կրթված, բարձր որակավորում ունեցող մարզիչներ։ Մարզիչն առաջին հերթին պետք է լինի մանկավարժ։ Կարող ես լինել լավ ֆուտբոլիստ, գիտելիքներով հարուստ, բարձր որակավորում անցած, բայց չկարողանաս երեխային սովորեցնել։ Շատ կարևոր է, որ կարողանաս ունեցած գիտելիքը փոխանցել երեխաներին, որպեսզի վերջինս հասկանա՝ ինչ է իրենից պահանջվում կամ ինչ է նա յուրացնում։
Շատ կարևոր է, որ երեխաների հետ աշխատող մարզիչները հնարավորություն ունենան որակավորում ստանալ Եվրոպայում, բարձրակարգ ակումբներում։ Օրինակ, մենք ունենք մարզիչներ, ովքեր եվրոպական լավագույն ակադեմիաների դպրոցներում մասնակցել են սեմինարների, դասախոսությունների, փորձի փոխանակում է եղել։ Եվ նրանք այդ ամենը փոխանցում են արդեն սաներին կամ մյուս մարզիչներին։ Շատ կարևոր է, որ մարզիչներն անընդհատ կատարելագործվեն։ Ֆուտբոլն անընդհատ զարգանում է, փոխվում են արագությունները, սխեմաները և այլն։ Կարևոր է, որ ակումբներն ունենան այդ հնարավորությունը՝ մարզիչներին անընդհատ վերապատրաստման ուղարկելու»։
Ըստ Հարություն Հովհաննիսյանի, ներկայումս երեխաները շատ են տարբերվում, օրինակ, 20 տարի առաջ եղած սերնդից։ Մոտեցումները, մտածելակերպը, պահանջները շատ են տարբերվում և մարզիչները պետք է գիտակցեն, որ նրանք այժմ գործ ունեն բոլորովին այլ սերնդի հետ։

«Այն ժամանակ, երբ մենք էինք մարզվում, շատ բան չկար, շատերը նույնիսկ հեռուստացույց չունեին, որպեսզի կարողանային ֆուտբոլ դիտեին, բայց կար շատ կարևոր մեկ բան՝ ցանկություն։ Իսկ հիմա երեխաներն ունեն ամեն ինչ, բայց չկա ցանկություն։ Կարծում եմ՝ սա ամենակարևոր ասպեկտներից մեկն է, որին պետք է ուշադրություն դարձնեն ակումբում։ Շատ տաղանդավոր երեխաներ որոշ ժամանակ անց նույնիսկ ֆուտբոլի մասին չեն մտածում։ Այդ իսկ պատճառով, մարզիչը պետք է նաև մանկավարժ լինի, որպեսզի նկատի այդ ամենը, որովհետև ամեն կորցրած վայրկյանը չես կարող ետ բերել։ Երբ մարզիչը թերանում է այդ հարցում, երեխան չի զարգանում, 17 կամ 18 տարեկանում նույնիսկ չի կարողանում գրագետ գնդակը կասեցնել, բայց արդեն խաղում է, օրինակ Առաջին լիգայում։ Դա ժամանակին թերանալու արդյունքն է, իսկ այդ ժամանակը էլ չես կարող ետ բերել։
Կարևոր եմ համարում նաև, որ արդեն 11-12 տարեկանից սկսած երեխաները տարվա մեջ մեկ-երկու միջազգային մրցաշարի մասնակցեն, դա ես պարտադիր եմ համարում։ Իհարկե, դա կապված է ծախսերի հետ։ Ակումբները եթե հնարավորություն ունենան, ցանկալի է, որ կարողանան ապահովել այդ տարիքային թիմերի մասնակցությունը միջազգային մրցաշարերում։ Այդպիսի հանդիպումներում են կոփվում, զարգանում, սովորում, այդտեղից է ամեն ինչ սկսվում։ Դա փորձ է նաև մարզիչների համար, ինչ-որ նոր բան են սովորում, տեսնում են իրենց սաների խաղը այլ երկրների՝ նրանց հասակակիցների հետ։ Անընդհատ ներքին առաջնություններում նույն թիմերի հետ խաղալով զարգացումն այդքան նկատելի չի լինի»։
Անդրադառնալով հայկական ֆուտբոլի հեռանկարներին՝ Հովհաննեսյանը նկատում է, որ ներկայումս ունենք շատ տաղանդավոր երեխաներ․
«Եվ խոսքը միայն «Փյունիկի» ակադեմիայի մասին չէ, այլ մյուս թիմերի ևս։ Կան երեխաներ, որոնց նույնիսկ եվրոպական շատ ակադեմիաներ կցանկանային տեսնել իրենց մոտ։ Նրանք չեն զիջում իրենց հասակակիցներին, որոնք հանդես են գալիս Եվրոպայում։ Կազմակերպված, գրագետ աշխատանքի շնորհիվ կարող ենք ունենալ շատ ավելի մրցունակ մանկապատանեկան հավաքականներ։ Բայց դա մեկ տարվա աշխատանք չէ, այլ անհրաժեշտ են տարիների քրտնաջան ու գրագետ աշխատանք։ Մենք Իսպանիան կամ Պորտուգալիան չենք, չունենք հազարավոր տաղանդավոր երեխաներ։ Մենք պետք է շատ մանրակրկիտ աշխատենք մեր ունեցած տաղանդավոր երեխաների հետ։ Չպետք է կորցնենք մեր տաղանդավոր երեխաներին, այլ պետք է օգնենք նրանց զարգանալ։ Եթե լինի ճիշտ մոտեցում, վերապատրաստված, կիրթ մարզիչներ, կարծում եմ, մենք բավականին լավ ապագա կունենանք»։
Վար Բաբայան