Ֆուտբոլային շատ ակումբներ ունեն իրենց ավանդույթներն ու խորհրդանիշները: «Լիվերպուլը» լեգենդար «You’ll never walk alone» երգը դարձրել է ակումբի օրհներգը, «Բենֆիկան» խաղերից առաջ արծիվ է դուրս բերում ստադիոն, իսկ «Քյոլնը»՝ այծ: Անգլիական «Վեսթ Հեմն» ունի իր յուրահատուկ ավանդույթը. Յուրաքանչյուր տնային հանդիպման մեկնարկից առաջ ստադիոնում բաց են թողնում պղպջակներ՝ «I’m forever blowing bubbles» երգի ներքո: Քանի որ անգլիական ակումբը Կոնֆերենցիաների լիգայի 1/8 եզրափակիչ «Ֆրայբուրգի» դեմ առաջիկա պատասխան հանդիպումը պետք է անցկացնի սեփական հարկի տակ, որոշեցինք պարզել՝ ինչպե՞ս և ե՞րբ է սկիզբ առել վերոնշյալ «պղպջակային» ավանդույթը։
Երեխայի դիմանկարից մինչև հանրաճանաչ երգ՝ Բրոդվեյի մյուզիքլից
Առաջին անգամ պղպջակներն արձակվել են ակումբի հին՝ «Ափթոն Պարկ» մարզադաշտում 1999 թվականին: Բայց այս ավանդույթի ակունքները պարզելու համար պետք է տեղափոխվենք 1886 թվական: «Վեսթ Հեմը» հիմնադրվել է 1895 թվականին, բայց այն պատմությունը, որը հանգեցրել է ստադիոնում պղպջակներ բաց թողնելուն, տեղի է ունեցել դրանից 9 տարի առաջ:
1886 թվականին անգլիացի նկարիչ Սըր Ջոն Միլեն նկարել է «Օճառե պղպջակներ» կտավը, որտեղ պատկերել է իր թոռնիկին։ Դրա վրա տղան նայում է օճառի պղպջակին, որը թռչում է դեպի առաստաղ։ Նկարը տպավորել է արվեստը գնահատող ժամանակակիցներին, քանի որ այն նման չէր Միլեի նախորդ գործերին։ «Օճառե պղպջակները» ցուցադրվել է Լոնդոնի պատկերասրահներից մեկում, որտեղ այն նկատել է London Evening News-ի գործադիր տնօրեն Ուիլյամ Ինգրեմը։ Վերջինս գնել է նկարը, և նրա կերպարը հայտնվել է ամսագրի էջերին։ Այնտեղ նրան նկատել է օճառի արտադրության մեջ մասնագիտացած «Pears» ընկերության մենեջեր Թոմաս Բարեթը։
Բարեթի մոտ միտք է ծագել նկարն օգտագործել գովազդային նպատակներով։ Դրա համար նա Ինգրեմից օրիգինալը գնել է 2200 ֆունտ ստերլինգով և դիմել Միլեին՝ նկարը փոխելու և դրա վրա «Pears Transparent Soap» ընկերության ապրանքանիշն ավելացնելու թույլտվություն ստանալու համար։
Հիմա նորից ճամփորդենք ժամանակի և տարածության մեջ: 1918 թվականին ԱՄՆ-ում բեմ է բարձրանում բրոդվեյան «The Passing Show» մյուզիքլը, որտեղ առաջին անգամ հնչում է «I`m forever blowing bubbles»-ը։ Մյուզիքլն այնպիսի հաջողություններ է գրանցում, որ 1920-ականների սկզբին հասնում է Մեծ Բրիտանիայի ափերին։ Երգը դառնում է հանրաճանաչ և պարբերաբար հնչում է թատրոններում և երաժշտական սրահներում։
Այն դուր էր եկել Կոռնելիուս Բիլին, որն այդ ժամանակ գլխավորում էր շրջանի դպրոցական ֆուտբոլային թիմերի ասոցիացիաներից մեկը: Այդ տարիներին դպրոցական ֆուտբոլը հանրաճանաչ էր․ երբեմն հազարից ավելի մարդ էր ներկա լինում հանդիպումներին։
Կոռնելիուս Բիլը ոչ միայն թիմեր էր ղեկավարում, այլև սիրում էր երաժշտություն, պոեզիա և նաև ստեղծագործում էր: Պղպջակների մասին երգի թեմայով Բիլը հատուկ բառեր է հորինում։ Դա ժամանակակից վանկարկումների նախատիպ էր, երբ երկրպագուները փոխարինում են խաղացողի անունը և այն երգում այս կամ այն մեղեդու մոտիվներով։ Այդպես արեց Բիլը՝ հորինելով վանկարկումներ թիմերի յուրաքանչյուր նորեկի համար: Այս ճակատագիրը չշրջանցեց Բիլի Մյուրեյին։ Բայց նրա դեպքն առանձնահատուկ էր։
Բիլի Մյուրեյը, նկարն ու մյուզիքլի երգը միահյուսվում են
Բիլի Մյուրեյը հնարավորություն չուներ խուսափելու պղպջակների հետ ասոցացումից: Ջոն Միլեի «Օճառե պղպջակներ» նկարը նոր շունչ է ստացել օճառի գովազդի շնորհիվ։ «Pears»-ը շարունակում էր հաջողակ լինել 1920-ականների սկզբին: Ընկերության արտադրանքը մեծ պահանջարկ էր վայելում, իսկ գանգրահեր տղայի պատկերով գովազդային պաստառը, որտեղ երեխան նայում էր պղպջակին, հայտնի էր ողջ Անգլիայում։
Դեռահասության տարիներին Բիլի Մյուրեյը շատ նման էր նկարում պատկերված տղային։ Այդ պատճառով էլ նա ստացել է «Bubbles» (Bubbles — թարգմանաբար՝ պղպջակներ) մականունը։ Եվ ամեն անգամ, երբ երկրպագուները կատարում էին «I`m forever blowing bubbles» երգը, Մյուրեյի հետ կապված այն առանձնահատուկ նշանակություն էր ստանում։ Ընդհանուր առմամբ, այս փուլում պատմությունը լոկալ բնույթ է կրում։ Մյուրեյը ի վերջո չի հայտնվում «Վեսթ Հեմի» առաջին թիմում և ակումբի պատմության մեջ ոչ մի հետք չի թողնում։ Այս համեմատությունը ժամանակի ընթացքում ռիսկի էր դիմում ջնջվել երկրպագուների հիշողությունից: Նույնը կարող էր լինել նաև երգի հետ։ Չէ որ բազմաթիվ երգեր կորցրել են իրենց ժողովրդականությունը և մնացել անցյալում։ Պետք է ավելի հզոր պատճառներ լինեն, որպեսզի «I`m forever blowing bubbles» երգը մնար երկրպագուների սրտերում մինչ օրս:
«Վեսթ Հեմի» երգի հայտնվելու այլընտրանքային տարբերակը կապված է Լոնդոնի ռմբակոծության հետ
Ի՞նչն է երկրպագուներին ստիպել այդքան երկար հիշել պղպջակների մասին երգը: Կա երկու տարբերակ, որոնք տարբերվում են պաշտոնականից։
Նրանցից մեկի համաձայն՝ Մյուրեյի հետ ընդհանրապես կապ չի եղել։ Իսկ «Ափթոն Պարկի» տրիբունաների վանկարկումները ծնվել են ոչ թե դպրոցական լիգայից, այլ մրցակցից: Մի անգամ՝ 1920-ականների կեսերին «Վեսթ Հեմը» Անգլիայի գավաթի խաղարկությունում պայքարում էր «Սուոնսիի» հետ: Հաղթողը որոշվեց միայն երկրորդ վերախաղարկման արդյունքում, ուստի երկրպագուները ժամանակ ունեցան գնահատելու մրցակցի աջակցության որակը։
Ըստ լեգենդի՝ «Վեսթ Հեմի» երկրպագուներին դուր էր եկել, թե ինչպես են մրցակի ֆաները կատարում «I`m forever blowing bubbles»-ը: Դրանից հետո երգը սկսեց կանոնավոր հնչել «Բոլեյն Գրաունդում» («Վեսթ Հեմի» տնային ստադիոնին նաև այդպես էին անվանում)։
Այն ժամանակ նորմալ պրակտիկա էր, երբ երաժիշտները հանդես էին գալիս մարզադաշտերում, որպեսզի խաղերից առաջ «տաքացնեն» երկրպագուներին: 1920-ականների և 1930-ականների ընթացքում «Company Band»-ը խաղերի մեկնարկից առաջ 20 րոպե ելույթ է ունեցել, ինչպես նաև 10 րոպե՝ ընդմիջումների ժամանակ: Երկրպագուները հատկապես սիրում էին, երբ խումբը կատարում էր «I`m forever blowing bubbles» երգը:
Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ երգը տեղ է զբաղեցրել երկրպագուների սրտերում 1940-ականների սկզբին։ Երգն առանձնահատուկ նշանակություն էր ստացել հասարակ մարդկանց համար։ 1940 թվականի աշնանը գերմանական ինքնաթիռները գրոհել և ռմբակոծել են Լոնդոնը։ Ստիպված լինելով թաքնվել ապաստարաններում, մարդիկ փորձել են երգելով ուրախացնել միմյանց, այդ թվում կատարելով «I`m forever blowing bubbles»-ը։
Այն հնչել է նաև «Ուեմբլիում» 1940 թվականի Անգլիայի լիգայի գավաթի եզրափակիչի ժամանակ։ Չնայած ռմբակոծության վտանգին՝ խաղը կայացել է։ Մարզադաշտում ներկա է եղել 42300 երկրպագու, իսկ հանդիպման ընթացքում տրիբունաներում հնչել է ծանոթ մեղեդի։
«Վեսթ Հեմն» այդ խաղում հաղթել է «Բլեքբերնին» և նվաճել գավաթը։ Իսկ լոնդոնյան ակումբի երկրպագուները մեծ ավանդույթ են համարել «I`m forever blowing bubbles» երգելը, քանի որ դա հաջողություն է բերել թիմին։
Տրիբունաներում երգելուց մինչև պղպջակներ փչելու ավանդույթ
Սերունդները հաջորդել են մեկը մյուսին, իսկ երգը մնացել է «Վեսթ Հեմի» երկրպագուների սրտերում: Երգը կարելի էր լսել ակումբի ծաղկման շրջանում՝ 1960-ականների կեսերին, երբ թիմը նվաճեց Անգլիայի գավաթը և Գավաթակիրների գավաթը։ Այս ընթացքում «I`m forever blowing bubbles»-ը կատարել են տարբեր արտիստներ՝ այդ թվում «Cockney Rejects» պանկ խումբը, որի անդամները «Վեսթ Հեմի» երկրպագուներ էին։ Ի դեպ, «Cockney Rejects»-ը երգը կատարել է 2016 թվականին՝ «Ափթոն Պարկի» փակման ժամանակ։
1990-ականների վերջին երկրպագուների մոտ միտք առաջացավ մտնել Գինեսի ռեկորդների գիրք։ Դրա համար «Միդլսբրոյի» դեմ խաղին եկած 23680 մարդ միաժամանակ սկսել է պղպջակներ արձակել։ Նախկինում ոչ ոք նման բան չէր արել: Այդպես էլ երկրպագուներն ստեղծեցին ավանդույթ․ յուրաքանչյուր տնային հանդիպումից առաջ պղպջակներ փչել՝ «I`m forever blowing bubbles» երգի ներքո: 2009 թվականին ակումբն օգտագործել է հատուկ ինստալացիա, որը երկինք էր արձակում գլիցերինով փուչիկներ: Երկրպագուներն այլևս չէին լարվում և անձամբ չէին փչում դրանք։ Մնում էր միայն երգել իրենց սիրելի երգն ու վայելել ավանդույթը:
Հատկանշական է, որ «Վեսթ Հեմում» պղպջակների համար պատասխանատու է առանձին մարդ, որի անունը Մայք Բոուեն է։ Բայց երկրպագուները նրան անվանել են Միկի Բաբլս: 2016 թվականին «Վեսթ Հեմն» իր վերջին հանդիպումն անցկացրեց «Ափթոն Պարկում», որը 112 տարի եղել է ակումբի տնային ստադիոնը։ Բայց, Լոնդոնի Օլիմպիական մարզադաշտ տեղափոխվելով, ավանդույթը պահպանվել է։ Տնային հանդիպումներից առաջ, ինչպես նախկինում, պղպջակներ են արձակվում երկինք և ստադիոնում հնչում է ակումբի յուրաքանչյուր երկրպագուին քաջածանոթ երգը։
Կոնֆերենցիաների լիգայի 1/8 եզրափակիչ պատասխան խաղում «Վեսթ Հեմը» սեփական հարկի տակ մրցելու է «Ֆրայբուրգի» հետ, որին առաջին խաղում զիջել է 0-1 հաշվով։ Դևիդ Մոյեսի թիմը Կոնֆերենցիաների լիգայի գործող գավաթակիրն է ու ամեն ինչ անելու է այս տարի արդեն Եվրոպա լիգան հաղթելու համար։ Ո՞վ գիտի՝ գուցե հենց նախախաղային պղպջակներն օգնեն լոնդոնյան ակումբին առաջիկա խաղում։ Նույնիսկ եթե այդպես չլինի, այն երկրպագուները, որոնք գալու են ստադիոն, մանավանդ առաջին անգամ, միանշանակ մեծ բավականություն կստանան այս հրաշալի ու բարի ավանդույթից։
Ռոբերտ Գասպարյան