Հայաստանի ազգային հավաքականի գլխավոր մարզիչ Ալեքսանդր Պետրակովը Կոսովոյի ու Չեխիայի հետ ընկերական խաղերի համար հրավեր է ուղարկել 24 ֆուտբոլիստի։ Ցանկին ծանոթանալու ու նոր անուններ փնտրելու առանձնակի իմաստ չկա, քանի որ հրավիրված բոլոր ֆուտբոլիստները ձեզ շատ լավ հայտնի են, նոր դեմքեր առանձնապես չկան։
Դարպասապահներ
Օգնյեն Չանչարևիչ — «Նոա», Արսեն Բեգլարյան — «Արարատ-Արմենիա», Ստանիսլավ Բուչնև — «Փյունիկ»։
Պաշտպաններ
Վարազդատ Հարոյան — «Ցինդաո Ուեստ Քոսթ» (Չինաստան), Անդրե Չալըշըր — «Բրոմապոյկարնա» (Շվեդիա), Գեորգի Հարությունյան — «Կրասնոդար» (Ռուսաստան), Նաիր Թիկնիզյան — «Լոկոմոտիվ» (Մոսկվա, Ռուսաստան), Ստյոպա Մկրտչյան — «Օսիեկ» (Խորվաթիա), Կամո Հովհաննիսյան — «Արարատ-Արմենիա» , Սերգեյ Մուրադյան — «Նոա», Հովհաննես Համբարձումյան — «Նոա», Ժիրայր Մարգարյան — «Ուրարտու», Էրիկ Փիլոյան — «Ուրարտու»։
Կիսապաշտպաններ/Հարձակվողներ
Ուգոչուկվու Իվու — «Ռուբին» (Կազան, Ռուսաստան), Էդուարդ Սպերցյան — «Կրասնոդար» (Ռուսաստան), Էդգար Սևիկյան — «Ֆերենցվարոշ» (Հունգարիա), Վահան Բիչախչյան — «Պոգոն» (Լեհաստան), Նարեկ Գրիգորյան — «Ֆարուլ» (Ռումինիա), Հովհաննես Հարությունյան — «Փյունիկ» , Արթուր Սերոբյան — «Արարատ-Արմենիա», Արթուր Միրանյան – «Նոա», Հրանտ-Լեոն Ռանոս — «Բորուսիա» (Մյոնխենգլադբախ, Գերմանիա), Նորբերտո Բրիասկո Բալեկյան — «Բոկա Խունիորս» (Արգենտինա), Լուկաս Սելարայան — «Ալ-Ֆաթեհ» (Սաուդյան Արաբիա)։
Հրավիրված ֆուտբոլիստների անունները շատերի համար դարձել են ավելի քան սովորական։ Սակայն ավելի խորն ուսումնասիրելուց հետո բոլորի մոտ առնվազն հարցեր կառաջանան այս ցանկում որոշ անունների հայտնվելուց։
Ովքեր են հրավիրվել
Նոր անուններից միայն Սերգեյ Մուրադյանն է, որ գրավել է Ալեքսանդր Պետրակովի ուշադրությունը։ 19-ամյա պաշտպանը մինչև ձմեռային դադարը «Նոայի» հիմնական աջ պաշտպանն էր։ Ուսումնամարզական հավաքի շրջանակում Մուրադյանն ընդամենը 1 անգամ դուրս եկավ խաղադաշտ։ Մրցաշրջանի վերսկսումից հետո պատկերը չփոխվեց։ Մուրադյանը միայն «Արարատի» հետ թրիլլերային մրցավեճում խաղալու հնարավորություն ստացավ՝ նախորդ 3 դեպքում մնալով պահեստայինների նստարանին։
Ձախ եզրային պաշտպանի դիրքի համար Պետրակովը կարող է առաջիկա 10 տարին հանգիստ լինել (թու-թու-թու)։ Նաիր Տիկնիզյանը եթե առնվազն պահպանի այս մարզավիճակը, միշտ կլինի այդ դիրքի առաջին թեկնածուն։ Եթե ոչ՝ միշտ կա աշխատասեր Ժիրայր Մարգարյանը, որը ցանկացած պահի կարող է դաշտ դուրս գալ ու փակել խնդրահարույց դիրքը։ Իսկ աջից հիմա բաց հարց։ Դադարից հետո հավաքական է հրավիրվել Հովհաննես Համբարձումյանը, որը «Նոայում» խաղում է անփոփոխ, բայց այլևս չունի առաջվա կայունությունը։ Կամո Հովհաննիսյանը, որը հավասարազոր կարող է հանդես գալ և’ աջ, և’ ձախ եզրում, ևս հրավեր է ստացել Պետրակովից։ Եվ դա այն դեպքում, որ Կամոն «Աստանայից» «Արարատ-Արմենիա» տեղափոխվելուց ի վեր միայն 1 լրիվ հանդիպում է անցկացրել։
Հրաշալի է, որ հավաքական են հրավիրվել Վահան Բիչախչյանն ու Հովհաննես Հարությունյանը։ Վահանը գերազանց մարզավիճակում է, գրեթե միշտ խաղում է և անում է դա հրաշալի կերպով։ Հովհաննես Հարությունյանը Ռուսաստան գործուղվելուց և «Փյունիկ» վերադառնալուց հետո չի կորցրել իր որակները, խաղից խաղ աչքի է ընկնում գերազանց փոխանցումներով։ «Արարատ-Արմենիա» վերադարձած Արթուր Սերոբյանն էլ է ապացուցում, որ ունի շատ լավ որակներ, պարզապես անհրաժեշտ է ճիշտ ակումբ ընտրել կարիերան շարունակելու համար։ Այդ տեսանկյունից գերազանց աշխատանք է կատարում Նարեկ Գրիգորյանը։
«Ֆարուլ Կոնստանցա» տեղափոխվելուց հետո Նարեկը հրաշալի է խաղում, վերջին խաղերում դուրս է գալիս մեկնարկային կազմում, կատարում է արդյունավետ գործողություններ։ Նա թարմ արյուն է, որն այդքան անհրաժեշտ է մեզ առջևի գծում։ Հավաքական հրավիրված ֆուտբոլիստների ցանկը ավելի քան հագեցած է, բոլորն էլ սպասելի տղաներ են, որոնք կարող են խաղի ընթացք փոխել, ընդ որում՝ խաղի ցանկացած փուլում։ Բայց կան հարցականներ, որոնց պատասխանները հենց այնպես ստանալը դժվար է։
Ովքե՞ր կարող էին չհրավիրվել
Քանի որ առաջիկա հանդիպումները կրելու են ընկերական բնույթ, Ալեքսանդր Պետրակովը կարող էր հայացք գցել երիտասարդ ֆուտբոլիստների վրա, որոնք ավելի քիչ պարբերականությամբ են հրավիրվում հիմնական թիմ։ Հավաքական հրավիրված ֆուտբոլիսների ցանկը նման է այն տարբերակին, որով մեր թիմը գրեթե միշտ պատրաստվել է պաշտոնական հանդիպումներին։
Բնականաբար, Պետրակովը ոչ մի պարագայում չի կարող հավաքական չհրավիրել Էդուարդ Սպերցյանին, սակայն Նորբերտո Բալեկյանին կարելի էր այս անգամ չկտրել բերել Հարավային Ամերիկայից ոչինչ չորոշող խաղերի համար։ Առանց այն էլ նա ոչ միշտ է կարողանում հաղթահարել ժամային գոտիների խնդիրը՝ «ջեթլագը»։ Նույնը կարելի է ասել նաև Վարազդատ Հարոյանի մասին։ Այո, նա մեր ընտրանու ավագն է, սակայն խաղային տոնուսի բացակայության պարագայում որքա՞ն կլինի ՕԳԳ-ն։
Արդեն տևական ժամանակ է՝ հայ երկրպագուները սպասում են Հրանտ Լեոն-Ռանոսի արդյունավետ ելույթներին Մյոնխենգլադբախի «Բորուսիայում», սակայն գերմանական ակումբի գլխավոր մարզիչը չի շտապում նրան դաշտ դուրս բերել ու խաղաժամանակ տրամադրել։ Բնականաբար, դա չի կարող չազդել նրա մարզավիճակի վրա։ Իհարկե, առաջին հայացքից, ավելի լավ է մարզվել ու մեծանալ պրոֆեսիոնալ ակումբի կազմում, քան թե գոլեր խփել «Բավարիա-2»-ում։ Բայց մյուս կողմից, մարզավիճակի բացակայության խնդիր է առաջանում, ինչը վնասում է մեր ընտրանուն։ Նույնը վերաբերում է Էդգար Սևիկյանին։ Հունգարական «Ֆերենցվարոշ» տեղափոխվելուց հետո Սևիկյանը միասին անցկացրել է ընդամենը 70 րոպե խաղաժամանակ, որոնցից 47-ը՝ գավաթի խաղարկությունում։
Ովքեր չեն հրավիրվել
Բնակաբար աչքի է ընկնում Տիգրան Բարսեղյանի հերթական բացակայությունն ազգային հավաքականում։ Մինչև վերջերս մեր ընտրանու անփոխարինելի ֆուտբոլիստն Ալեքսանդր Պետրակովի թիմում տեղ չունի։ Ինչպես նշում է անձամբ մարզիչը, խնդիրը բացառապես «կարգապահական է»։ Այս պնդումը, մեղմ ասած, տարօրինակ է, քանի որ մանրամասներ չեն հաղորդում ոչ Պետրակովը, ոչ էլ Բարսեղյանը, որպեսզի հասկանալի լինի՝ ինչ ասել է «կարգապահական խնդիր»։ Ամենայն հավանականությամբ, ինչպես սովորաբար լինում է, ֆուտբոլիստն ու մարզիչը մարզման/խաղի ժամանակ չեն հասկացել միմյանց, եղել է ինչ-որ խոսակցություն, որից հետո Պետրակովը կայացրել է նման որոշում։ Բայց հերթական անգամ մոռանում ենք, որ մենք խոսում ենք ոչ թե ակումբի, այլ հավաքականի մասին։ Այստեղ կա արմատական տարբերություն։
Ակումբային մակարդակով մարզիչը կարող է կարգապահական պատճառներով այս կամ այն ֆուտբոլիստին նստեցնել պահեստայինների նստարանին, սակայն կարճ ժամանակ անց խնդիրը հարթվում է։ Համաշխարհային լեգենդներ են հայտնվել նման խնդրի առաջ, դա նորություն չէ, սակայն խելացի մարզիչն ու խելացի ֆուտբոլիստը ելք են գտել և հանուն գաղափարի (ակումբ, հավաքական) բռնել են զարգացման մի ճամփա։ Այս պարագայում, երևի, դեռ խոսակցություն չի եղել։ Ինչպես երևում է, հանրային ճնշումը և երկրպագուների վրդովմունքը չի ազդում Պետրակովի վրա, իսկ 2023 թվականի լավագույն մարզչի մրցանակը ստանալու հանգամանքը թույլ է տալիս ենթադրել, որ իր որոշումները շարունակում են վայելել ստվար շրջանակների վստահությունը։
Այո, Տիգրան Բարսեղյանը ոչ միշտ է աչքի ընկնում ճիշտ ու գրագետ որոշումներով, քանիցս նա կարող էր ավելի մեծ օգուտ տալ հավաքականին։ Սակայն այն, ինչ նա արել է մեր թիմի համար, անհամեմատ ավելի ծանրակշիռ է, քան նույն Բալեկյանն ու Ռանոսը կամ Սևիկյանը։ Այսօր Բարսեղյանը գերազանց մարզավիճակում է, «Սլովանի» մեկնարկայինի «բետոն» ֆուտբոլիստ է։ Այս պարագայում նրան մի կողմ նետել ու հրավիրել պրակտիկա չունեցող ֆուտբոլիստի՝ մեղմ ասած, կասկածելի որոշում է։
Լավ, ենթադրենք Տիգրան Բարսեղյանն ունի մի փոքր բռնկուն բնավորություն, ինչում համոզվել ենք բազմիցս, և նա կարող էր 1-2 «քաղցր» խոսք ասել մարզչին։ Բայց բոլորը գիտեն Խորեն Բայրամյանի հանգիստ ոճը։ Ժամանակին, Խորեն Բայրամյանի՝ հավաքական հրավիրվելուն սպասում էր ամբողջ հայ ազգը։ Երբ դա տեղի ունեցավ, ցնծությունն ամենուրեք էր։ Խորիկը «Ռոստովի» հիմնական կազմի ֆուտբոլիստ է, խաղում է մշտապես։ Ընդ որում՝ Բայրամյանն ունիվերսալ որակներ ունեցող խաղացող է, կարող է խաղալ ցանկացած դիրքում։ Վնասվածք ստացած Արտակ Դաշյանի փոխարեն Բայրամյանը կարող էր հանգիստ մտնել խաղադաշտ ու փակել ինչպես դաշտի կենտրոնը, այնպես էլ եզրային պաշտպանի դիրքը։ Թե ի՞նչ սև կատու է անցել Բայրամյանի ու Պետրակովի միջև, մնում է միայն գուշակել, քանի որ այս պարագայում էլ կողմերից որևէ մեկը չի ցանկանում ծավալվել։
Սարգիս Ադամյանի՝ հավաքականի հրավեր ստանալու վերաբերյալ կարծիքը հակասական է։ Շատերի պնդմամբ՝ Ադամյանը հավաքականին ոչ մի օգուտ չի տալիս։ Այստեղ գալիս է շատ տրամաբանական հարց՝ իսկ ի՞նչ օգուտ են տալիս նրա փոխարեն հրավեր ստացած Բալեկյանն ու Միրանյանը։ Միրանյանի հարցում դեռ կա արդարացում՝ նա Հայաստանի առաջնության լավագույն ռմբարկուն է, սակայն մենք քանիցս տեսել ենք մեր առաջնության ռմբարկուների, որոնք չեն ամրապնդվել ազգային թիմի կազմում։ Այստեղ կա ևս մեկ նրբություն։ Հայ երկրպագուն սովորել էր Յուրա Մովսիսյանին և ամեն պահի ակնկալում է, որ մեր հարձակման գծում պիտի լինի հենց նման գոլային հոտառությամբ ու նման կազմվածքով հարձակվող, մինչդեռ դա այդպես չէ։ Կազմվածքը ոչինչ չի որոշում։ Սարգիս Ադամյանն այդքան բարձրահասակ չէ, սակայն ներքևում լավ է գործում, դիրքային հաջող պայքար է մղում ու նման խաղերում, երբ արդյունքը էական չէ, կարելի էր նրան նույնպես հրավիրել՝ նույն Ռանոսի փոխարեն, ու շանս տալ՝ վստահությունը սեփական ուժերի նկատմամբ վերգտնելու համար։
Մեր ընտրանու կազմում հիմա կենտրոնական պաշտպանների պակաս չկա, սակայն քանի որ Արտակ Դաշյանը չկա, Խորիկն էլ «անկարգապահ է» և Իվուից բացի մենք չունենք հետանկետային (իսկ Իվուն այդքան էլ մաքուր հենակետային չէ), դիտարկվում էր տարբերակ, որ այդ դիրքը կփակի Ադրե Չալըշըրը, քանի որ նա «Բրոմապոյկարնայի» կազմում նման փորձ վերջերս ձեռք է բերել։ Այդ դեպքում պետք էր թիմ հրավիրել ևս մեկ կենտրոնական պաշտպանի։ Հայաստանի առաջնության վերսկսումից հետո իրեն լավագույն կերպով դրսևորում է Ալբերտ Խաչումյանը։ «Արարատի» կենտրոնական պաշտպանը խաղացել է բոլոր հանդիպումները առանց փոխարինման, իսկ նրա գերազանց ու վստահ խաղի շնորհիվ «Արարատը» մեկնարկային 4 խաղերից 3-ում տարել է «չոր» հաշվով հաղթանակ։
Կոսովոյի հետ տնային հանդիպումը մարտի 22-ին է, Չեխիայի հետ մրցելու ենք դրսում՝ մարտի 26-ին։ Հավաքական հրավիրված ֆուտբոլիստների կազմը լավն է, այն ունակ է լուրջ սխրանքներ անելու, սակայն մտահոգիչ է ստեղծված իրավիճակը, երբ ազգային մտածողությունը, հանուն վերջնական ու միասնական հաղթանակի գաղափարը բացակայում է կամ թույլ է/թերի է։ Է՛լ ավելի ցավալի է ենթադրությունը, որ հայկական ֆուտբոլում շարունակվում է յուրայինների ու ոչ յուրայինների բաժանումը, ինչի պատճառով այս կամ այն ՈՒԺԵՂ ֆուտբոլիստը չի հրավիրվում հավաքական։ Եթե նման բան չկա, ժամանակն է, որպեսզի կողմերից մեկը բացի կողպած փակագծերը և երկրպագուների աչքերը։
Ռոբերտ Գասպարյան