2020 թ-ի սեպտեմբերի 27…
Օրը, որը պետք է լիներ հերթականը, սակայն ճակատագիրն այլ բան էր կանխորոշել: Այդ օրը չբացվեցին հարյուրյավոր լույսեր…
Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմը հային ստիպեց ոտքի կանգնել՝ հանուն սեփական հողի, ինքնորոշման ու սեփական «ես»-ը պահպանելու համար: 44 օր տևած պայքարի հետևանքով մեծաքանակ զոհեր, կորսված ու հանձնված տարածքներ…Սա է պատմությունը…
Պատերազմի ընթացքում հրթիռակոծվեց Կոնիֆա-2019-ի համար կառուցված «Ավագյան-Արենա» մարզադաշտն ու տրիբունաները, որի հետևանքով խոտածածկի վրա 20 մետր շառավղով և 8 մետր խորությամբ փոս առաջացավ:
Պատերազմի ավարտից հետո շատերը սկսեցին խոսել մարզադաշտի վերականգնման մասին, բայց միայն վերջերս՝ «Երազանք» հասարակական կազմակերպության համահիմնադիրներ Սևան Ասլանյանի ու Արմեն Թավադյանի ֆինանսավորմամբ լցվեց փոսն ու կարգի բերվեց արհեստական խոտածածկը:
Արցախի ներքին առաջնությանը մասնակցող Մարտունու թիմը տնային հանդիպումներն այսուհետ կարող է անցկացնել Ավագյան Արենայում:
Մարզադաշտի վերաբացման օրը պատահական չէր ընտրված: Պատերազմը խորը հետք թողեց, ստվեր գցեց Մայիսի 9-ի՝ ամեն տարի նշվող եռատոնի վրա: Այդ պատճառով Մարտունի վարչական շրջանի ղեկավարությունը որոշեց ևս մեկ միջոցառում ավելացնել Մայիսի 9-ի արարողակարգում: Սպորտային տարբեր միջոցառումների՝ սեղանի թենիսի, շախմատի, ըմբշամարտի մրցաշարերը եզրափակվեցին վերաբացված Ավագյան Արենայում կայացած ֆուտբոլային ընկերական խաղով, որին մասնակցեցին Մարտունու և Ճարտարի վետերան թիմերը:
Ինչպես և Արցախի ցանկացած շրջանում, Մարտունիում ևս Մայիսի 9-ին շարժվում են կոնկրետ արարողակարգով: Առավոտյան վարչական շրջանի ղեկավարությունը, քաղաքի բնակիչները ավանդույթի համաձայն ծաղիկներ խոնարհեցին Հայրենական Մեծ պատերազմի, արցախյան պատերազմներում նահատակվածների ու Մոնթե Մելքոնյանի հուշարձանների պատվանդաններին:
Այնուհետև, քաղաքի մանկապատենական ստեղծագործական խմբի երեխաների ձեռքի աշխատանքներով ցուցահանդես կազմակերպվեց:
Մինչ այդ անցկացվել էին սպորտային միջոցառումներ, որտեղ մեդալակիր դարձած երեխաները պարգևատրվեցին: Սեղանի թենիսի մրցաշարում մեդալակիր դարձած 10-ամյա Սամվել Մարտիրոսյանը խորը ցավով ու կսկիծով է հիշում պատերազմի օրերը: Չնայած փոքր տարիքին, արդեն հասկանում է, թե ինչ է կռիվը՝ կյանքի, հողի ու պետականության համար, և չի էլ պատրաստվում հեռանալ հարազատ հողից:
«Ես արցախցի եմ ու չեմ ուզում իմ հողերից հեռանալ: Կուզեմ մի օր իմ հողերը վերադարձրած տեսնել: Չեմ ցանկանում այդ հողերի վրա թշնամուն տեսնել»։
Սամվելը դժվարությամբ է հիշում պատերազմի օրերը: Երբ պատերազմը վերջացել է, երեխան չի ցանկացել վերադառնալ Արցախ, սակայն ծնողները, ինչպես իսակական արցախցի, բացատրել են երեխային, որ դա է իրենց ճակատագիրը, այնտեղ է իրենց հողն ու ջուրը, չվերադառնալու մասին խոսք անգամ չի կարող լինել:
Գաղտնիք չէ, որ սպորտը համախմբման մեծ հատկություն ունի: Բավական է հիշել Մունդիալ-2022-ի ընտրական փուլի շրջանակում Հայաստանի հավաքականի 3 հաղթանակն ու հայ ազգի ուրախությունը՝ օրեր շարունակ: Չնայած նրան, որ հայ ազգը ծանր օրեր է ապրում, այդ հաղթանակները ուրախություն ու համախմբվածություն բերեցին: Հայրենական Մեծ պատերազմի ավարտից հետո Ֆաշիստական Գերմանիայի կառավարությունն ամենամեծ գումարը հատկացրեց Սպորտի ոլորտին՝ վերոնշյալ պատճառով:
Մարտունու վարչակազմի աշխատանքների, մշակույթի և երիտասարդական հարցերի բաժնի վարիչ Անի Խաչատրյանը նշում է, որ պատերազմից հետո պարտված, հուսալքված, հիասթափված լինելով, դժվար էր նաև մեծահասակների համար, բայց նրանք աստիճանաբար ուշքի եկան ու հիմա փորձում են կյանքի կոչել երեխաներին:
«Եթե մի ոտքաչափ հող մնա, ես մնալու եմ այստեղ» . Արցախցի երեխա
Անի Խաչատրյանը նշում է, որ նման խոսքերն են իրենց ուժ տվել: Քաղաքում վերջին շրջանում մի շարք միջոցառումներ են կազմակերպվում ՝ «Խաղաղությունն՝ իմ աչքերով» խորագրով: Կազմակերպվում են երգի, ասմունքի, պարի մրցումներ: Կարելի է ասել, որ մասսայական բնույթ է կրում նաև սպորտը. ավելի լայն, քան մինչ պատերազմը:
«Ողբալով մեռելոց, կոչենք ապրողանց, բեկանենք շանթով. սա է մեր կարգախոսը», նշում է Անի Խաչատրյանը
Վարչական շրջանի ղեկավար Էդիկ Ավանեսյանը բարձր է գնահատում շրջանի բնակչության ավանդն ու ներդրումը՝ Մարտունիում կյանքը կրկին ակտիվացնելու գործում: Ավանեսյանը նշում է, որ չէր սպասում, որ բնակիչներն այդքան արագ կվերադառնան: Բնակչության 80 տոկոսը հետ է եկել, և Ավանեսյանը վստահ է, որ էլի մարդիկ կգան: Որպես վարչական շրջանի ղեկավար, Ավանեսյանի խոսքով, իր մոտիվացիան հայրենիքի հանդեպ սերն է:
Դպրոցները, մանկապարտեզները վերաբացվել են, կյանքը Մարտունիում եռում է»,-վկայում է Էդիկ Ավանեսյանը.
«Այս ամենով հանդերձ, այս ամենը տեսնելով, ոգևորվելով, պարտավորվում ենք մեզնից հասանելիքն անել ու մեր բնակչությանն ապացուցել, որ իրավունք ունենք ապրել այս հողում, և ապրելու ենք»:
Բուն Ֆուտբոլային խաղում Մարտունու թիմը հաղթեց 5-3 հաշվով: Գոլերից մեկն էլ շքեղ հարվածով խփեց Մարտունու շրջանի վարչակազմի ղեկավար, նախկին ֆուտբոլիստ Էդիկ Ավանեսյանը:
Արմեն Գարամյան
