Կարևոր մեդալներ՝ ոչ այնքան կարևոր մրցաշարում․ Ամփոփում ենք ըմբշամարտի Եվրոպայի առաջնությունը

2024-ը խոստումնալից տարի է հայկական սպորտի համար։ Փարիզում կայանալիք Օլիմպիական խաղերում մենք հերթական անգամ լինելու ենք դոմինանտ ուժ հայկական «ավանդական» սպորտաձևերում։ Դրանում հերթական անգամ համոզվեցինք Բուխարեստում ավարտված ըմբշամարտի Եվրոպայի առաջնության վերջնական պատկերը դիտելուց հետո։

Ավանդույթի համաձայն փայլեցին հունահռոմեական ոճի ըմբիշները՝ Արթուր Ալեքսանյանի գլխավորությամբ։ Նրանց արդյունքները ինչ-որ տեղ նույնիսկ սպասելի էին (ասում ենք հաճելի հանդգնությամբ)։ Ազատոճայիններից, սակայն, այդքան եզրափակիչներ ու մեդալներ, գործնականում, քչերն էին ակնկալում։ Ի՞նչ եղավ Ռումինիայի մայրաքաղաքում, ո՞վ պետք է հաղթեր, բայց չհաղթեց, սպասելի հաղթանակների ու անսպասելի պարտությունների մասին պատմենք հերթով։

Ալեքսանյանի 7-րդը, Գալստյանի անհաջողությունը

55kg GR — Manvel Khachatryan (ARM) df. Stefan Hristov Grigorov (BUL)

Նախ անցնենք ընդհանուր պատկերի վրայով։ Արմեն Բաբալարյանի գլխավորած թիմը հանդես եկավ ամբողջական կազմով։ Հայաստանը ներկայացնում էր 10 ըմբիշ՝ Մանվել Խաչատրյանը (55 կգ), Գևորգ Ղարիբյանը (60 կգ), Հրաչյա Պողոսյանը (63 կգ), Սլավիկ Գալստյանը (67 կգ), Աշոտ Խաչատրյանը (72 կգ), Մալխաս Ամոյանը (77 կգ), Կարեն Խաչատրյանը (82 կգ), Գևորգ Թադևոսյանը (87 կգ), Արթուր Ալեքսանյանը (97 կգ) և Դավիթ Օվասափյանը (130 կգ)։

Մեր թիմը նվաճեց 2 ոսկե և 1 բրոնզե մեդալ: Օլիմպիական խաղերի ոսկե, արծաթե և բրոնզե մեդալակիր, աշխարհի քառակի չեմպիոն Արթուր Ալեքսանյանը 7-րդ անգամ հռչակվեց Եվրոպայի չեմպիոն, Մալխաս Ամոյանը ոսկե մեդալ նվաճեց երրորդ տարին անընդմեջ, իսկ Մանվել Խաչատրյանն արժանացավ բրոնզե մեդալի։

Իհարկե, Արթուր Ալեքսանյանն ու Մալխաս Ամոյանն այն մակարդակի ըմբիշներ են, որոնցից ակնկալիքը բացառապես «ոսկե» է։ Այդպես էլ եղավ։

Արթուր Ալեքսանյանը գերազանց մրցաշար անցկացրեց՝ առանց որևէ խնդիրների հասնելով եզրափակիչ։ Ռուս Մագոմեդ Մուրթազալիևի հետ եզրափակիչ գոտեմարտում «Ճերմակ արջը» հերթական անգամ ապացուցեց, որ նա ուժեղագույնն է 97 կգ քաշային կարգում ոչ միայն Եվրոպայում, այլև ամբողջ աշխարհում։ Արթուրը առաջին մրցափուլից հետո պարտվում էր 0-3 հաշվով, սակայն ընդմիջումից հետո վերադարձավ գորգ ու մրցակցին ուղարկեց խեցգետինների հետ ձմեռն անցկացնելու՝ 6-3։

Շուտով Ալեքսանյանը ստիպված կլինի Եվրոպայի առաջնությանն իր հետ ևս մեկին հատուկ վերցնելու, որպեսզի վերջինս օգնի ձեռքի մատներով ցույց տալ իր չեմպիոնության թիվը։ 

Մալխաս Ամոյանը 77 կգ քաշային կարգում թեպետ ուժեղագույններից է ու Հայաստան վերադարձավ ոսկե մեդալով, բայց, ինչպես ասում են, յուրաքանչյուր մրցափուլում նա իր հաղթանակը ճանկռելով է տարել՝ ընդհուպ մինչև եզրափակիչ։ Գլխավոր գոտեմարտում արդեն Մալխասն ուներ կատարյալ առավելություն՝ 7-0։ Ալեքսանյանը վստահ կարող է պայքարել ՕԽ երկրորդ ոսկու համար, իսկ Մալխասն աշխատելու տեղ ունի, քանի որ քառամյակի գլխավոր ստուգատեսում պայքարի մեջ են լինելու նաև Ասիայի և Կենտրոնական Ամերիկայի ներկայացուցիչները, որոնք ավանդույթի համաձայն, նույնպես ուժեղ են մենապայքարային սպորտաձևերում ու կարող են լուրջ խնդիրներ ստեղծել Ամոյանի համար։

Հաճելի անակնկալ էր Մանվել Խաչատրյանի ելույթը։ 55 կգ քաշային կարգում առաջինը պայքարի մեջ մտած ըմբիշը հասավ կիսաեզրափակիչ, որտեղ նրան հաջողության հասնելուն խանգարեց կանոնակարգը. մրցակիցը դուրս եկավ եզրափակիչ՝ զուտ ավելի բարձր միավորանոց հնարք կատարելու շնորհիվ։ Ցավալիորեն, Մանվելը պայքարեց միայն բրոնզի համար ու դա արեց հիանալի։

Ձախողումները

Եթե լինենք անկեղծ՝ այլ քաշային կարգերում մեդալի հույսեր առանձնապես չկային էլ։ Հատկապես մտահոգիչ է 130 կգ քաշային կարգը։ Դավիթ Օվասափյանը յուրաքանչյուր մրցավայր է մեկնում առանց լուրջ պատրաստության, քանի որ այդ քաշային կարգում նա չունի մրցակից, որի հետ կանցկացնի համապատասխան մարզումային գործընթաց։ Դրա պատճառով մեդալի ակնկալիք չունենք այս քաշային կագում։ Հրաչյա Պողոսյանը (63 կգ), Աշոտ Խաչատրյանը (72 կգ) իրենց մեկնարկային գոտեմարտերում պարտվեցին։ Եթե հաշվի առնենք, որ սա միայն Եվրոպայի առաջնությունն է, ակնկալել, որ նրանք կարող են պայքարել օլիմպիական մեդալի համար պետք չէ։

Ամենամեծ ձախողումներից մեկը կապված է Սլավիկ Գալստյանի հետ։ 67 կգ քաշայինը, որը մինչև այս 3 անգամ կանգնել է Եվրոպայի առաջնության պատվո հարթակի երրորդ աստիճանին, այս անգամ իր հնարավորություններից զգալիորեն ցածր հանդես եկավ։ Բրոնզե մեդալի համար գոտեմարտում հայ ըմբիշը մրցեց թուրք Մուրատ Ֆիրատի հետ և պարտվեց 4-5 հաշվով։ Անխոս, Սլավիկը կարող էր և պետք է մեդալ նվաճեր, բայց մրցաշարին լավ մարզավիճակում չէր մոտեցել։ 87 կգ քաշային Գևորգ Թադևոսյանից էլ կային ակնկալիքներ, սակայն նա հենց առաջին մրցափուլում պարտություն կրեց ոչ այնքան ուժեղ բելառուս Կիրիլ Մակսևիչից։

Արսեն «հաղթեմ 50 վայրկյանում» Հարությունյանն ու պարտված Թևանյանը

Ազատ ոճի ըմբշամարտի Հայաստանի հավաքականի վերջնական հայտացուցակը հայտնի դարձավ «Օլիմպավանում» կայացած բաց մարզումից հետո։ Աշխարհամասի առաջնությանը հայտավորվել էին Եվրոպայի եռակի չեմպիոն Արսեն Հարությունյանը (57 կգ), ինչպես նաև Մեժլում Մեժլումյանը (61 կգ), Վազգեն Թևանյանը (65 կգ), Արման Անդրեասյանը (70 կգ), Հայկ Պապիկյանը (74 կգ), Արման Ավագյանը (79 կգ), Մուշեղ Մկրտչյանը (86 կգ), Կնյազ Իբոյանը (92 կգ), Սերգեյ Սարգսյանը (97 կգ) և Լյովա Գևորգյանը (125 կգ):

Հաբեթնակ Կուրղինյանի գլխավորած թիմը ելույթն ավարտեց 2 ոսկե ու 1 բրոնզե մեդալով։ Արսեն Հարությունյանը (57 կգ) դարձավ Եվրոպայի քառակի չեմպիոն, Արման Անդրեասյանն (70 կգ) առաջին անգամ նվաճեց ոսկե մեդալ, իսկ Մեժլում Մեժլումյանը (61 կգ) արժանացավ բրոնզե մեդալի։

Ինչպես և Արթուր Ալեքսանյանի պարագայում, Արսեն Հարությունյանից աշխարհամասի ստուգատեսում ակնկալվում էր միայն ոսկե մեդալ։ Եվրոպայի եռակի չեմպիոնի համար ցանկացած այլ արդյունք ընկալվելու էր որպես ձախողում։ Արսենը չհիասթափեցրեց մեզ՝ ցուցադրելով մրցաշարում ամենավստահ ելույթներից մեկը բոլոր քաշային կարգերում։ Իր բոլոր մրցակիցներին Արսենը հաղթել է վաղաժամ։ Հատկապես տպավորիչ էր նրա հաղթանակը եզրափակիչում. Հարությունյանը 50 վայրկյանում 10-0 հաշվով առավելության հասավ թուրք ըմբիշ Մուհամեդ Կարավուսի նկատմամբ։

Առավել քան ակնհայտ երևում է Արման Անդրեասյանի զարգացման դինամիկան։ Մեր 70 կիլոգրամ քաշային ըմբիշն ամեն տարի ավելի է բարելավում իր արդյունքներն ու փոխում մեդալի գույնը։ 2021-ին նա կանգնեց աշխարհամասի ստուգատեսի պատվո հարթակի երրորդ աստիճանին։ Հաջորդ տարի Անդրեասյանը պարտվեց միայն եզրափակիչում, իսկ այս տարի ճանապարհին չհայտնվեց այնպիսի մրցակից, որն ի զորու կլիներ որևէ դիմադրություն ցույց տալ։ Ոսկե մեդալի համար պայքարում վրացի Ակակի Կեմերտելիձեն ուներ 3 միավորի առավելություն, բայց Արմանը դրսևորեց կամային որակներ ու, 7-3 հաշվով հաղթանակ տոնելով, դարձավ Եվրոպայի չեմպիոն։ Օլիմպիական խաղերում հաջողությունը կրկնելը շատ բարդ է լինելու, սակայն փորձը փորձանք չէ։

Մեծագույն անակնկալ էր Մեժլում Մեժլումյանի մեդալը։ 23-ամյա ըմբիշը մինչև այս պահը Եվրոպայի/աշխարհի առաջնություններում տպավորիչ արդյունքներ ցույց տալ չի կարողացել։ Սակայն այս անգամ կարողացավ հավաքված ելույթ ունենալ ու արժանանալ բրոնզե պարգևի։ Իհարկե, աշխարհի առաջնությունում կամ Օլիմպիական խաղերում նրանից մեդալ ակնկալելը բարդ կլինի, բայց երևում է, որ 61 կգ քաշային կարգում էլ աճում է մրցունակ ըմբիշ։

Ձախողումները

Արսեն Հարությունյանը միակ ազատ ոճային ըմբիշը չէր, որից հայ մարզասերն ակնկալում էր ամենաբարձր հարգի մեդալ։ Եվրոպայի գործող չեմպիոն Վազգեն Թևանյանը պետք է որ վստահորեն պաշտպաներ տիտղոսը։ 1/8 եզրափակիչի արգելքը հեշտությամբ հաղթահարելուց հետո, սակայն, նա միավորների նվազագույն տարբերությամբ պարտվեց Հաջիմուրադ Ռաշիդովին։ Վերջինս հայ ըմբիշին տվեց բրոնզե մեդալի համար պայքարելու հնարավորություն, քանի որ դուրս եկավ եզրափակիչ։ Փետրվարի 17-ին Վազգենը սփոփիչ գոտեմարտում պետք է հաղթեր գերմանացի Անդրե Կլարկեին ու բրոնզը վիճարկեր վրացի Գոդերձի Ձեբիսաշվիլու հետ, բայց այստեղ էլ չստացվեց՝ պարտություն գերմանացուց 2-3 հաշվով։

Վազգեն Թևանյանը 65 կգ քաշային կարգի ուժեղագույն ըմբիշներից է, և առաջիկա Օլիմպիական խաղերում բոլորը նրանից մեդալ են սպասում։ Եվրոպայի առաջնությունում նրա ձախողման պատճառը, հավանաբար, թեթև վնասվածքն էր, որը նա ստացել էր դեռևս նախորդ տարվա վերջում։ Հուսանք քառամյակի գլխավոր ստուգատեսին մարզչական ու բժշկական շտաբը նրան կկարողանան լիարժեք պատրաստել գորգ դուրս գալու համար։

Ինչո՞վ էր կարևոր այս մրցաշարը

Ցանկացած մեծ մրցաշարում՝ աշխարհի, Եվրոպայի առաջնությունում կամ Օլիմպիական խաղերում, հաղթանակ տոնելը ցանկացած մարզիկի համար մեծ նվաճում է։ Այո, մեդալային հաշվարկում մեր տղաները բարձր դիրք զբաղեցրին, ինչը շատ գովելի է։ Դրական կողմերից մեկը ազատ ոճի ըմբիշների լավ ելույթն էր։ Երկար տարիներ մեր ազատ ոճայիններն այսքան ուժեղ չեն եղել, երկար ժամանակ առնվազն 2 ըմբիշ չէր դիտարկվել որպես Օլիմպիական մեդալի հավակնորդ։

Բայց եկեք նաև չմոռանանք, որ Եվրոպայի առաջնությունը, մեծ հաշվով, մեծ մարզումային հարթակ է մեր տղաների համար։ Ըմբշամարտում մեծ ուժ են ներկայացնում Ասիայի և Ամերիկայի գոտու ներկայացուցիչները, որտեղ նույնպես այս պորտաձևը լուրջ զարգացած է։ Հետևաբար, առանց նրանց հետ մրցելու բարդ է իրական գնահատական տալ մերոնց արդյունքներին։ Բացի դրանից, մրցաշարն ինքնին վարկանշային չէ, ինչը ևս թեթևակիորեն գցում է նրա կարգը։

Եվրոպայի առաջնությունում ելույթները լավն էին, բայց այսքանով պետք է էյֆորիան դադարի, իջնենք երկնքից ու լրջորեն նախապատրաստվենք Օլիմպիական խաղերին։ Այնտեղ մրցակիցներն ավելի ուժեղ, զայրացած ու մոտիվացված են լինելու։

Ռոբերտ Գասպարյան