Հայաստանի գործող չեմպիոն Մարիամ Մկրտչյանն, ինչպես հայտնի է, օրեր առաջ Ռումինիայի Մամայա քաղաքում նվաճեց աշխարհի Մ18 տարեկանների չեմպիոնի կոչումը՝ հաղթանակ տանելով բոլոր 11 պարտիաներում։
ArmSport-ը Մարիամի հետ ամփոփել է մրցաշարը, խոսել նրա ապրումների, առաջիկա մրցաշարի մասին ու հետհայացք գցել նրա անցած ուղուն։
-Մարիա՛մ, առաջարկում եմ նախ, ամփոփել Մ18 աշխարհի առաջնությունը:
-Ընդհանուր առմամբ, մրցաշարն ինձ համար հաջող ստացվեց, քանի որ կարողացա բացարձակ արդյունք գրանցել՝ 11 պարտիայում տանելով 11 հաղթանակ, որն ինքս էլ չէի սպասում։
-Ինչի՞ շնորհիվ հաջողվեց 11 պարտիա հաղթել ու դառնալ չեմպիոն: Նման արդյունքի հասնելու բանաձև Ձեզ համար արդեն մշակե՞լ եք։
-Այդ 11 պարտիաների հաղթանակների հետևում 11 տարվա քրտնաջան աշխատանք է թաքնված։ Միայն աշխատասիրության շնորհիվ կարելի է հասնել նման արդյունքի։ Այս մրցաշարից հետո էլ ես համոզվեցի դրանում և հիմա էլ պատրաստվում եմ նույն ոգևորությամբ ու աշխատասիրությամբ զբաղվել շախմատով։
-Իսկ, այնուամենայնիվ, չեմպիոնությունը սպասելի՞ էր։
-Չեմպիոնությանը ես, իհարկե, գնում էի և սպասում էի դրան, բայց ինձ համար անսպասելի էր հենց այս արդյունքը։
-Սեպտեմբերի 13-ին մրցեցիք ադրբեջանցու հետ. Հայաստանից ստացված լուրերն օգնեցի՞ն ավելի համառ պայքար մղել, թե՞ ավելորդ լարվածություն էին առաջացնում:
-Իհարկե, մեզ լուրերը հասան և այնտեղ գտնվելով՝ իմացանք, թե ինչ է կատարվում մեր երկրում։ Այդ լուրերն ավելի շատ խանգարում ու ավելորդ լարվածություն էին ստեղծում, բայց շատ ուրախ եմ, որ կարողացա մի կողմ թողնել այդ մտքերն ու կենտրոնանալ կոնկրետ պարտիայի վրա։
-Մինչ այս նվաճել էիք նաև Հայաստանի չեմպիոնի կոչումը…
-Կարող եմ ասել, որ թերևս հենց դրանից էլ սկսվեց ամեն ինչ։ Այսինքն՝ այդ հաղթանակից հետո ես ավելի լուրջ ու ավելի նպատակաուղղված սկսեցի պարապել, որ կարողանայի հասնել հաջողությունների։
-Հետաքրքիր է, Դուք ինչպե՞ս եք սկսել զբաղվել շախմատով, գուցե, ինչ-որ մեկի խորհրդո՞վ։
-Շախմատ խաղին առաջին անգամ ծանոթացել եմ դպրոցում, երբ այն որպես առարկա մտավ կրթական ծրագրի մեջ։ Երկրորդ դասարանում արդեն սկսեցինք անցնել շախմատ առարկան, խաղն ինձ հենց սկզբից գրավեց և ես համոզեցի մայրիկիս, որ ինձ տանի խմբակ։ 7,5 տարեկանից զբաղվում եմ շախմատով, կարելի է ասել շուրջ 11 տարի։
-Իսկ երկրորդ դասարանից սկսելը շախմատի համար ո՞ւշ էր, այդ տարիքում ավելի՞ բարդ է։
-Մեր օրերում, կարծում եմ, այո, արդեն ուշ է։ Բայց կախված է երեխայի աշխատասիրությունից և նրա ունեցած հնարավորություններից։
-Սովորաբար քանի՞ տարեկանից է ճիշտ սկսելը։
-Իմ կարծիքով՝ ավելի վաղ տարիքից սկսելը կարող է ավելի լուրջ հաջողությունների բերել։ Օրինակ, 5 տարեկանը, ինձ թվում է, իդեալական է։
-Շախմատը դպրոցում Ձեզ ինչո՞վ էր գրավել։
-Գրավել էր նրանով, որ այստեղ դու կարող ես հաղթել դիմացինիդ և այստեղ բացարձակապես կապ չունի ո՛չ սեռը, ո՛չ տարիքը։
-Երեխաներին խորհուրդ կտա՞ք զբաղվել շախմատով, որո՞նք են դրա առավելությունները։
-Իհարկե, խորհուրդ կտամ, նույնիսկ եթե ոչ պրոֆեսիոնալ, ապա մի քանի տարի սիրողական կարելի է զբաղվել, քանի որ շախմատը երեխաների մոտ զարգացնում է մտածելակերպը, տարբեր ձևերով մտածելու կարողությունը, ինքնուրույնությունը, քանի որ տախտակի առջև դու ինքդ միայնակ որոշումներ ես կայացնում։
-Ես հենց դա էլ ուզում էի հարցնել․ ցանկացած մասնագիտություն, առհասարակ, ազդում է մարդու՝ որպես անհատականություն ձևավորման վրա․ ինչպիսի՞ մարդ է ձևավորում շախմատը, ինչո՞վ են շախմատիստներն առանձնանում մյուսներից։
-Շախմատիստների մեծ մասն արդեն ձևավորված անհատականություններ են, գլխավորը հենց դա է, կարծում եմ։
-Կա՞ շախմատիստ, որը մոտիվացիա է Ձեզ համար և որին միշտ հետևում եք։
-Այո, կա։ Դա ներկայիս աշխարհի չեմպիոն Մագնուս Կառլսենն է։ Ես, հետևելով նրա պարտիաներին, շատ ժամանակ ուղղակի ապշում եմ, թե ինչպես կարող է մարդը նման 98%-անոց ճշգրտությամբ պարտիաները խաղալ և ինչպես կարող է յուրաքանչյուր դիրք խաբել մրցակցին, առաջ անցնել՝ բերելով պարտիան մինչև հաղթանակի։
-Ուզում եմ խոսենք նաև Լևոն Արոնյանի մասին։ Հետաքրքիր է, երբ նա հայտարարեց ԱՄՆ հավաքականում հանդես գալու մասին, դա այդ շրջանում ինչ-որ ձևով հուսահատեցրե՞ց Ձեզ, Ձեր հասակակից շախմատիստներին:
-Դա եղել է իր որոշումն ու ես անիմաստ և անընդունելի եմ համարում ուրիշների որոշումները քննարկելը։ Բայց հավաքականի համար դա, իհարկե, մեծ կորուստ էր, քանի որ Լևոն Արոնյանը հավաքականում մեծ դեր ուներ, սակայն այս վերջին Համաշխարհային օլիմպիադան էլ ցույց տվեց, որ մենք ունենք բավականին լավ շախմատիստներ, որոնք նույնպես կարող են մեծ օգուտ տալ հավաքականին։
-Մարիա՛մ, հոկտեմբերի 11-ից Իտալիայում մասնակցելու եք արդեն Մ20 աշխարհի անհատական առաջնությանը, որտեղ ավելի փորձառու մրցակիցներ են լինելու․ ինչպե՞ս եք պատրաստվում և ինչպե՞ս եք գնահատում Ձեր շանսերն այդ մրցաշարում։
-Նախապատրաստվում ենք մրցաշարին այնպես, ինչպես նախապատրաստվել ենք մինչ այս՝ նույն ոգևորությամբ, նույն աշխատանքներն ենք տանում, եթե ոչ ավելին։ Ես մրցաշարից առաջ չեմ մտածում որևէ արդյունք գրանցելու մասին, որովհետև փորձը ցույց է տվել, որ ինչքան մտածում ենք արդյունքի մասին, այդքան չի հաջողվում հասնել դրան։ Ես փորձում եմ ուղղակի գնալ մրցաշարին այն նպատակով, որ առավելագույնս լավ ներկայանամ ու ամենաբարձր տեղը գրավեմ՝ ինչքան, որ այդ պահին իմ ուժերը կներեն։
Ստելլա Բաբլոյան
