«Հայկական ֆուտբոլի ազգային շահը ստորադասված է: Հայկական ֆուտբոլը լուրջ վտանգի տակ է և ՀՖՖ-ն պետք է կտրուկ գործողությունների դիմի»,— ArmSport-ի հետ զրույցում, խոսելով լեգիոներների սահմանափակման մասին, նման կարծիք հայտնեց Հայաստանի մինչև 19 տարեկանների հավաքականի նախկին գլխավոր մարզիչ, Ուրարտուի մանկապատանեկան ֆուտբոլի զարգացման ծրագրի նախկին ղեկավար, այժմ ԲԿՄԱ-ի գլխավոր մարզիչ Ռաֆայել Նազարյանը:
«Աշխարհի գրեթե բոլոր երկրներում գոյություն ունի լեգիոներների սահմանափակում: Այսինքն, դա նշանակում է առաջնահերթություն տալ ազգային ֆուտբոլի շահին, երկրի շահին: Մարզիչներ կան, որ երբ գլխավորել են ազգային հավաքականը՝ ասել են, որ այո՛, պետք է մեր ակումբներում ավելի շատ խաղան հայերը, բայց հենց չեն եղել ազգային հավաքականի մարզիչ, ասել են՝ ինչու՞ եք մեզ սահմանափակում: Շատ լավ: Սեփական շահն եք առաջ տանում: Ուշադիր լսեք, հարգելի պարոնայք, ես երբևէ չեմ ցանկացել լինել հավաքականի մարզիչ, ու հիմա էլ չեմ ցանկանում: Հայաստանի ազգային ֆուտբոլի զարգացման մասին մտածեք բոլորդ: Երբևէ մեկդ մտածե՞լ եք, որ 18 տարեկան ֆուտբոլիստը պետք է զարգանա ու կայանա որպես հայ ֆուտբոլիստ: Եթե դուք մտածում եք ձեր գրպանի համար, մտածեք դրա համար: Համապատասխան կառույցը պետք է մտածի, որ մարդիկ, որոնց նպատակը միայն գրպան լցնելն է, այլևս չկարողանան մանիպուլյացիաների ենթարկել Հայաստանի ազգային ֆուտբոլին: Եթե դուք, մարզիչնե՛ր, ժամը մեկ փոխում եք ձեր կարծիքները Հայաստանի երիտասարդ ֆուտբոլիստների մասին ու բարձրակոչ այստեղ-այնտեղ ասում եք, որ Հայաստանում չկա ֆուտբոլիստ, ես թքել եմ այդպիսի մարզիչների երեսին: Հայաստանը տաղանդավոր երկիր է, և ոչ միայն ֆիզիկայի, մաթեմատիկայի, արվեստի, այլ ֆուտբոլի բնագավառում: Հարգարժան մարզիչներ, այսուհետ հետևեք ձեր խոսքերին, այլապես, ես, որպես հայ մարդ և ոչ թե մարզիչ, կոնկրետ դեբատի մեջ կմտնեն ձեզ հետ: Ժամը մեկ ձեր կարծիքը փոխելով՝ արժեզրկում եք ձեր արժեհամակարգը: Ես պատերազմ եմ հայտարարել այն մարզիչներին, որոնք ասում են, որ Հայաստանում ֆուտբոլիստ չկա: Հիմա ակումբների մասով: Երբ ակումբները ստեղծում են թիմեր, պետք է ստեղծեն դպրոցներ: Ակումբները ասում են, որ մի խանգարեք, մենք ուզում ենք մտնենք եվրագավաթների խմբային փուլ: Շատ լավ, բա 28 տարվա մեջ ինչո՞ւ չեք մտել: Մտնեիք: Ո՞վ էր ձեզ խանգարում: Դուք ազգային շահի հաշվի՞ն եք ուզում մտնել: Կտրուկ գործողություններ են պետք Հայաստանի Հանրապետության ֆուտբոլում, կապված լեգիոներների լիմիտի հետ: Գտեք աշխարհի մի պետություն, որտեղ գոյություն չունի լիմիտ՝ որը ի նպաստ է ազգային ֆուտբոլին: Եթե կգտնեք այդպիսի պետություն, ինձ տեղեկացրեք»:
ԵԱՏՄ անդամ երկրներում միության քաղաքացի հանդիսացող պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլիստները գալիք մրցաշրջանից այլևս կդադարեն լեգիոների կարգավիճակ ունենալ։ Թեմայի մասին առավել մանրամասն անդարդաձել էինք օրեր առաջ՝ ֆուտբոլային աշխարհի ներկայացուցիչների հետ միասին խնդիրը վերլուծելով տարբեր ասպեկտներից: Ռաֆայել Նազարյանի խոսքով Հայաստանում հիմա կան թիմեր, որոնք ոչնչով չեն տարբերվում ռուսական 2-րդ լիգայի թիմերից:
«ԵԱՏՄ օրենքի համաձայն, հիմա ՌԴ-ում գործում է 5+6-ը, ինչը նշանակում է, որ այդ 6-ը կարող են հայեր լինեն: Հայաստանում կան թիմեր, որոնք ներկայացված են որպես ռուսաստանի 2-րդ լիգայի թիմ: Անուններ չեմ նշում, բոլորդ էլ տեսում եք: Ես ցանկանում եմ, որպեսզի բոլորը հասկանան, որ գրպանի մասին մտածել և վաստակել պետք է ուղղակի սեփական աշխատանքով, ոչ թե՝ ուրիշների գրպանը մտնելով ու վնաս տալով ազգային ֆուտբոլին: Մեկ տարի առաջ եղել եմ Բանանցի (այժմ Ուրարտու) մանկապատանեկան դպրոցի տնօրենը: Կոչով դիմել եմ, հարգարժան սեփականատերեր, եթե ստեղծում եք ակումբներ Հայաստանում, սկզբում ստեղծեք մանկապատանեկան թիմերը: Եթե մի մարդ ստեղծում է թիմ, պետք է ստեղծի մանկապատանեկան թիմը ոչ թե թղթի վրա, այլ ռեալ կյանքում: Եթե չլինի դա, չի լինի զարգացման պունկտ ա-ն, քանի որ պետք է ա-ից բ շարժվել»:
Մարզչի խոսքով, շատ տարբերակներ կան լեգիոներների սահմանափակում մտցնելու համար, այդ թվում՝ այն վճարովի դարձնելու, ինչպես անում են շատ երկրներում: Նազարյանն առաջարկում է, որ ակումբը իր թիմի լեգիոներների համար գումար վճարի նաև ֆեդերացիային, իսկ վերջինս դրանք կուղղի մանկապատանեկան ֆուտբոլի զարգացմանը:
«Մի օրինակ բերեմ. Արտերկրացին բիզնես է դնում Հայաստանում, նա հարկ է մուծում պետությանը: Հիմա հարգարժան պարոնայք, ինչու՞ չեք մուծում հարկերը ֆուտբոլում: Ոչ թե գումարի տեսքով, այլ դուք ինչու՞ եք վնասում հայկական ֆուտբոլին: Դրա գլխավոր նախապայմաններից մեկը ՀՖՖ-ի կտրուկ գործողություններն են: Մենք արդեն անդունդի եզրին ենք: Ես առաջարկում եմ, որ 30 տարի հաջողության չեք հասել եվրագավաթներում՝ վճարեք, նոր փորձեք հասնել հաջողությունների: Այսինքն, լեգիոներների համար վճարեք համապատասխան գումար ֆեդերացիային: Վերջինս էլ այդ գումարները կմղի մանկապատանեկան ֆուտբոլի զարգացման համար: Փաստացի տեսնում ենք, որ շատ թիմերում խաղում են ռուսական երկրորդ լիգայի թիմեր: Ես առաջարկում եմ, հարգելի թիմեր, վճարեք ամեն խաղի համար և խաղացեք: Դուք գնացեք այդ ճանապարհով, որտեղ գնում եք 28 տարի և ոչինչ չի ստացվել: Այս մոդելը գործում է նաև այլ երկրներում: Եթե պատվիրատուն, որը հանդիսանում է ակումբի նախագահը կամ սեփականատերը, հանձնարարում է մարզչին, որ թիմին բերի համապատասխան արդյունքի, մարզչի դեմ առաջադրանք են դնում դուրս գալ խմբային փուլ, և չի ստացվում, այդ ժամանակ վճարողը հասկանում է, որ իրեն խաբում են: Այսինքն 28 տարի խաբել են պատվիրատուներին՝ խաբել են Հայաստանի ազգային ֆուտբոլի հաշվին»:
Նախորդ տարի հունիսին հայտնի դարձավ, որ Հայաստանի Առաջին խմբի առաջնությանը կմասնակցի նորաստեղծ ԲԿՄԱ-ն, որի գլխավոր մարզիչ նշանակվեց Ռաֆայել Նազարյանը: Առաջին խմբի առաջնության 28-րդ տուրից հետո Նազարյանի գլխավորած թիմը 47 միավորով 5-րդ տեղում է:
«ԲԿՄԱ-ն կապիտալ ներդրում է հայկական ֆուտբոլում: Դա փաստ է, քանի որ թիմերում իրավունք չունեն խաղալու՝ հասկանալի պատճառներով: 2021 թվականից ԲԿՄԱ-ի ֆուտբոլիստները երիտասարդական հավաքականի կորիզն են կազմելու: Իրենց միանում են նաև 2000 թվականին ծնված ֆուտբոլիստները: ԲԿՄԱ-ն մեծ առաքելություն է կատարում այս առումով՝ լրացնելով գոնե այն բացը, որ հայ ֆուտբոլիստները տեղ չունեն խաղալու: Հուսով եմ՝ մինչ այդ լուծված կլինի լեգիոներների սահմափակման հարցը: Այդ դեպքում շանսերը մեծանում են, որ այս ծրագիրը շարունակական կլինի, իրենք տեղափոխվելով իրենց թիմեր՝ խաղաժամանակ կստանան»:
Նազարյանի խոսքով մանկապատանեկան ֆուտբոլում աղետալի վիճակ է.
«Եթե կա մանկապատանեկան ֆուտբոլ, ապա համապատասխան աշխատանքներ ակումբները չեն տանում: Մենք շատ հեռու ենք ճիշտ զարգացումից: Բոլորը խոսում են, բայց մենք անցել ենք աշխատանքի: Մենք ոչ միայն խոսում ենք, այլ աշխատում: Այն, ինչ մենք գիտենք, փոխանցում ենք մյուս մարզիչներին: Ես ինքս նաև ցանկություն ունեմ կրթվելու: Ու շատ բաներ վերցնում եմ նաև հավաքականի իսպանացի մարզիչներից: Այն մարզիչները, ովքեր ցանկություն ունեն մանկապատանեկան ֆուտբոլում կրթվելու, շատ բաներ կփոխանցենք նաև իրենց, որպեսզի դա նպաստի երկրի ֆուտբոլի զարգացմանը: Ոչ մի թիմ՝ անգամ ունենալով մանկապատանեկան դպրոցներ, չունեն համակարգված ծրագրեր: Ես մի անգամ մի առիթով ասել եմ, որ սա վճարովի ծրագիր չի, վերցրեք կիրառեք, հարգարժան ակումբներ: Խոսքս իսպանական ծրագրի մասին է: Դուք կարող եք սեփական ծրագրերը ներդնել, բայց իսպանական ծրագիրը համակարգված է: Աղետալի վիճակ է մանկապատանեկան ֆուտբոլում, թիմերը կան երկար տարիներ, բայց չունեն դպրոցներ: Չգիտեմ՝ հիմա ինչպես են լիցենզավորում մարզիչներին, բայց մարզիչը պետք է կրթված լինի: Խնդիրը մարզչական բլոկի մեջ է: Ղեկավարման բլոկի մեջ նաև: Այսինքն, ակումբի սեփականատերերը պարտադիր չի, որ հասկանան ֆուտբոլից, բայց կարևոր է, որ հասկանան կառավարումից: Իսկ այդ շանսը պետք է տրվի այն մարդկանց, ովքեր լի են գիտելիքներով՝ մանկապատանեկանից սկսած մինչև ԲԽ-ի ակումբներ»:
Ի պատասխան «Լոռի» և «Շիրակ» ակումբների՝ ՀՖՖ-ն հայտարարեց, որ ֆեդերացիան ՈՒԵՖԱ-ի և ՀՀ իրավապահ մարմինների հետ համագործակցությամբ, զբաղվում է Հայաստանում պայմանավորված խաղերի ուսումնասիրությամբ և բացահայտմամբ: Հենց այդ նպատակով էլ, որպես Գործադիր կոմիտեի խորհրդատվական մարմին, ստեղծվել է Պայմանավորված խաղերի դեմ պայքարի հարցերով փորձագիտական ժամանակավոր կոմիտեն:
«Ես կասեմ, որ առաջին խմբում COVID է: Եթե դա Հայաստան է մտել ենթադրենք փետրվարին, ապա առաջին խմբում մտել է ամռանը: Իհարկե, այն ժամանակ անունը չգիտեինք, բայց հիմա արդեն պարզ է: Ֆեդերացիան հետաքննություն է անում, գործընթաց է սկսվել, և պետք է լուծումներ տրվի: Այստեղ շատ անդրադառնալու բան չկա: Պետք է արմատախիլ անել և անցնել առաջ: Ի՞նչ գործ ունի 37 տարեկան ֆուտբոլիստը «Մասիսում»: Ի՞նչ է տալու նա մեր ֆուտբոլին, բացարձակ ոչինչ: Նման օրինակները շատ են: Կարծում եմ՝ ՀՖՖ-ն կտրուկ որոշումներ կընդունի»,-համոզված է Նազարյանը:
Առաջին խմբի ընթացիկ առաջնությանը մասնակցում է 17 թիմ: Ռաֆայել Նազարյանի խոսքով պետք է համադրություն լինի թիմերի քանակի ու որակի միջև:
«Թիմերի քանակն ու որակի համադրությանն է պետք նայել: Օրինակ, «Մասիսի» ամբողջ կազմում հայ ֆուտբոլիստներ չկան: Ի՞նչն է ի նպաստ մեր ֆուտբոլի: Իհարկե, կարող են լինել լուրջ ներդրողներ, ովքեր կցանկանան սկսել Առաջին խմբից, ինչպես «Վանն» է: Մարդիկ լուրջ ծրագրերով եկել են, և երևում է, որ իրենք ներդրում են անում: Խաղադաշտը վարձակալել են, նորոգում են ու ցույց են տալիս, որ ֆունդամենտալ աշխատանք են տանում, ու ես կարծում եմ, որ արժանիորեն կգրավեն առաջին տեղը: Թե՛ Առաջին խմբում և թե՛ ընդհանրապես ԲԽ-ում պետք է ռադիկալ գործողություններ անել, քանի որ հասել ենք մի կետի, որ հետ գնալու տեղ չունենք: Թեկուզ ակումբը առաձին կազմակերպություն է, բայց ներկայացնում է մեր ազգը: Բոլորս պետք է ի շահ մեր երկրի մտածելակերպ ունենանք, որը եթե չի էլ օգնում, գոնե չվնասի մեր երկրին: Ակումբները պետք է չասեն, որ միայն ներդրումներ անելով, օգուտ են տալիս մեր թիմին: Ենթադրենք ներդրում կարող ես անել, ամբողջ թիմում լեգիոներներով, բայց որպես հայկական ակումբ մտնեք խմբային փուլ: Այսքան ժամանակ չի հաջողվել: Բոլոր շահագրգիռ կողմերին, ֆուտբոլի մարդկանց, ցանկանում եմ, որ ազգային շահը առաջնային լինի»,-ասաց Նազարյանը:
Երվանդ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
