Ինչպե՞ս են հայկական ֆուտբոլում տեղի ունեցող փոփոխությունները երևում ֆուտբոլային գործակալի դիտակետից: Լեգեոներների լիմիտ, նորաստեղծ մեծ թվով ակումբներ… Այս ամենն իր հետ նոր հարցեր է առաջացնում: Այս անգամ այդ հարցերն ArmSport.am-ը քննարկել է Legal Sport ֆուտբոլային գործակալության համահիմնադիր Խորեն Քալաշյանի հետ:
— Խոսենք հայկական ֆուտբոլի ներկա վիճակի մասին: Ըստ Ձեզ, մեր ֆուտբոլում հիմա դրականն ավելի շա՞տ է, քան բացասականը:
— Իմ կարծիքով, մեր ֆուտբոլում դեռևս բեկումնային փոփոխություններ չեն եղել: Դա շատ դժվար է միանգամից տեսնել: Կարծում եմ՝ հիմա ամեն ինչ արվում է, գուցե նաև ինչ-որ բացթողումներով, թերություններով: Մեծ փոփոխությունների համար ժամանակ է պետք: Մենք այս իրադարձությունների արդյունքները կտեսնենք առնվազն 4-5 տարի հետո: Հիմա ոչինչ միանշանակ ասել չենք կարող:
— Ամեն դեպքում, ակումբների քանակ է ավելանում, փորձ է արվում փոփոխություններ մտցնել…
— Ակումբների ավելանալը, այո, շատ հաճելի է: Բայց, օրինակ ինձ համար, շատ կարևոր է, թե այդ ակումբներն ինչու են ավելանում: Ինձ մոտ հարց է առաջանում, թե ինչու են մարդիկ գալիս Հայաստանի Առաջին լիգայում ակումբներ ստեղծում: Ինչ-որ ակումբների հետ հանդիպումներ եմ ունեցել, և նրանց պարագայում հասկացել եմ, որ մարդիկ ինչ-որ հեռուն գնացող պլաններ չունեն: Հասկացել եմ, որ մարդիկ ընդամենը որևէ տեղային խնդիր են լուծում:
Չեմ կարծում, թե իմ կոմպետենտության սահմանում է այդ ամենը քննարկելը: Ներկայացնելով ֆուտբոլային գործակալություն՝ ես ավելի շատ զբաղվում եմ իմ գործառույթներով: Այս ամենի վերաբերյալ մարդիկ կարող են ասել. «Թիմ չկար, լավ չէր: Հիմա կա, էլի եք ասում, որ լավ չէ»: Ֆուտբոլն արդեն տևական ժամանակ է՝ դադարել է լինել միայն սպորտ, սա վաղուց ինդուստրիա է: Ցանկացած մարդ, որ մուտք է գործում մի ինդուստրիա, առաջին հերթին պետք է ունենա այս կամ այն բանն անելու հետաքրքրություն: Հովանավորները ներդրումներ են կատարում, ակումբններ են հիմնում: Ցանկացած բիզնեսմեն, եթե ինչ-որ գումար է ներդնում, պետք է հասկանա՝ որքան ժամանակ է իրեն պետք, որպեսզի որոշի այդ բիզնեսից իր ակնկալիքները, որքան եկամտաբեր է լինելու դա: Ես հստակ կարող եմ ասել, որ աշխարհում եկամտաբեր ակումբները շատ-շատ քիչ են: Ֆուտբոլում ներդրումներ են կատարում այն մարդիկ, որոնք ունեն կոնկրետ հետաքրքրություններ, ինչը կարող է դռներ բացել իրենց համար: Արտասահմանում, կամ թեկուզ հենց Ռուսաստանում կան մարդիկ, որոնք հետաքրքրություն ունեն կոնկրետ տարածաշրջանների նկատմամբ և այնտեղ ներդրումներ են անում ֆուտբոլի մեջ՝ ունենալով այլ բիզնես-նպատակներ: Այդ պարագայում ես կարող եմ հասկանալ իրենց ներդրումները:
— Այսքան մեծ թվով նոր ակումբների ստեղծումը հույս էր առաջացնում, որ հայ ֆուտբոլիստները խաղալու հնարավորություն կունենան…
— Ես, օրինակ, հանդիպեցի մի ակումբի ներկայացուցչի հետ, որն ասում էր, թե ուզում են ֆուտբոլ զարգացնել այսինչ շրջանում: Բայց իրենք բերում են իրենց լեգեոներներին ու վերցնում են տեղացի մի քանի ֆուտբոլիստի: Լավ, դա էլ ինչ-որ տեղ նպաստում է ֆուտբոլի զարգացմանը, այսինքն՝ լինում է լրացուցիչ աշխատատեղ հայ ֆուտբոլիստի համար: Բայց ես մի քանի հանդիպումներ եմ ունեցել, ու իմ հարցը՝ ի՞նչն է ձեր վերջնական նպատակը, հստակ պատասխան չի ունեցել: Իմ կարծիքով, Հայաստանը հետաքրքրություն կարող է առաջացնել այն տեսանկյունից, որ այլ երկրների հետ համեմատած՝ մեզ մոտ շատ հեշտ է Եվրագավաթների մասնակցության հասնելը: Զրոյից թիմ ստեղծել, մեկ տարի անց հնարավորություն ստանալ խաղալու Բարձրագույն խմբում, հաջորդ տարի արդեն խաղալ Եվրոպա լիգայում կամ Չեմպիոնների լիգայում: Միայն այս տեսանկյունից եմ հասկանում, որ ներդրողի համար Հայաստանում թիմ ստեղծելը կարող է հետաքրքիր լինել: Բայց ես մեծ կասկածներ ունեմ, որ այսքան նորաստեղծ ակումբներն ունեն մշակված բիզնես-պլան: Այս առումով ֆեդերացիան մեծ անլիք ունի, պետք է քննարկի բոլոր թիմերի բիզնես-պլանները, քանի որ, եթե չեմ սխալվում, ֆեդերացիան այդ նորաստեղծ թիմերին ինչ-որ արտոնություններ է տրամադրում կամ ինչ-որ մի բանով աջակցում է: Արդյո՞ք բոլոր ակումբների բիզնես-պլանները նայվել են:
— Վերջին շրջանում ամենաքննարկվող հարցը լեգեոներների լիմիտն է: ըստ Ձեզ, դա որքանո՞վ է դրական հայ ֆուտբոլիստների համար:
— Նման բանի ես ավելի խորքային ականատես եմ լինում ռուսական ֆուտբոլում: Կարծում եմ, որ լիմիտը սխալ է, ցանկացած արհեստականություն ֆուտբոլում սխալ է: Չեմ կարծում, թե նման ձևով մեր ֆուտբոլը ավելի լավ կզարգանա, քան մինչ այդ էր: Ըստ իս, ֆուտբոլի զարգացման համար այլ լուծումներ է պետք գտնել: Օրինակ, Ռուսաստանում լեգեոներների սահմանափակումը տեղացի ֆուտբոլիստների աշխատավարձերի արհեստական աճի բերեց: Իհարկե, մեր շուկային նման վտանգ չի սպառնում, քանի որ մեզ մոտ այդ ծավալի ֆինանսներ չկան, բայց եթե մենք ասում ենք, որ այսօր հետաքրքրություն կա, ներդրումներ են կատարվում հայկական ֆուտբոլում, բնականաբար՝ պետք է ֆուտբոլիստների աշխատավարձերն էլ բարձրանան: Լիմիտը միայն արհեստականություն կմտցնի: Եթե մի ֆուտբոլիստ իր երկրում ստանում է X աշխատավարձ և հասկանում է, որ պետք է գնա այլ երկիր խաղալու այդ X թվից պակաս գումարով, թեկուզ այնտեղ ավելի բարձրակարգ առաջնություն է, դա կարող է նրան չհետաքրքրել: Դրանք մենք հիմա ականատես ենք Ռուսաստանում: Ոչ մի ռուս ֆուտբոլիստ ցանկություն չունի գնալու ավելի բարձրակարգ առաջնություն:
— Ամեն դեպքում, այս պահին որոշված «16+7» ձևաչափը որքանո՞վ է օպտիմալ տարբերակ:
— Այս ամենին պետք է մոտենալ ոչ թե միանգամից սահմանափակում դնելով, այլ հարկավոր է սկսել մանկապատանեկան ֆուտբոլի զարգացման հետ համադրելով: Եկեք այս տեսանկյունից նայենք. նույն «Արարատ-Արմենիան» բիզնես-նախագիծ է, որը ես ամեն դեպքում համարում եմ հաջողված: Թիմը բացվեց, դարձավ չեմպիոն, հաջող անցկացրեց ՉԼ որակավորման փուլի առաջին խաղը, և թիմի մեկնարկային կազմում խաղում էր 2 հայ ֆուտբոլիստ: Եկեք հասկանանք՝ սա մեզ որքանով է պետք, որքանով պետք չէ: Լիմիտի պարագայում «Արարատ-Արմենիան» հասկանալու է, որ իրեն տեղացի կադրեր են պետք: Բայց այդ կադրերին որտեղի՞ց վերցնի: Եթե «Արարատ-Արմենիայի» պես մի քանի թիմեր ուզում են ավելանալ, տեղացի կադրերը չեն բավականացնելու, որպեսզի ավելի բարձր մակարդակներում հանդես գալու կամ արդյունքներ ցույց տալու խնդիր լուծվի: Ի վերջո, մեր առաջնությունն այսօրվա դրությամբ ոչ մի այլ հետաքրքրություն չունի, բոլորի վերջնական նպատակը Եվրագավաթներին մասնակցելն ու հաջող ելույթներ ունենալն է:
— Մենք, կարծես համակերպվել ենք, որ մեր ֆուտբոլի հաջողությունների մասին պետք է խոսենք անցյալով, հնչեղ տրանսֆերների հարցում սահմանափակվենք մի քանի անուններով: Ըստ ձեզ, հիմա մեր ֆուտբոլի ապագան ինչպիսի՞ն է:
— Մշուշոտ: Ես կարծում եմ, որ մշուշոտ է մեր ֆուտբոլի ապագան: Մեզ մոտ անահատականություններ, որպես այդպիսին, կան: Բայց շատ կարևոր է թիմային խաղը: Մենք հետևում էինք պորտուգալիայի հավաքականի հանդիպմանը ու նրանց կատարմամբ տեսանք թե՛ անհատական խաղ, թե՛ թիմային խաղ: Մեզ մոտ թիմային խաղը պակասում է: Բնականաբար, մեր ֆուտբոլիստների որակավորմանը մի քիչ ավելի խորքային է պետք նայել: Այն ժամանակ, երբ մեր հավաքականն արդյունքներ գրանցեց, կար թիմի կորիզ, որը, եթե չեմ սխալվում, 17 տարեկանների հավաքականից արդեն խաղում էր միասին. Հենրիխ Մխիթարյան, Գևորգ Ղազարյան, Էդգար Մալաքյան ու էլի ֆուտբոլիստներ, թող ինձ ներեն, ում անունը չտվեցի: Կար կորիզ, որը հասավ մինչև Ազգային հավաքական, կար խաղակցվածություն, ֆուտբոլիստներն իրար զգում էին, հասկանում էին: Կար նաև մարզչական աշխատանք, որին ավելացավ այն ժամանակ հայկական ֆուտբոլին պակասող հարձակվող, որը թիմային աշխատանքի արդյունքում եզրափակում էր գրոհները: Կարծում եմ, այս ամենի համադրությունն էր հիմնական հաջողության գաղտնիքը: Հենց այնպես չեղավ այդ ամենը:
— Որպեսզի, ամեն դեպքում, մի քիչ դրական նոտայի վրա ավարտենք հայկական ֆուտբոլի մասին մեր զրույցը, միգուցե կա՞ ինչ-որ բան, որի մասին ցանկանում եք խոսել, կարծում եք, որ ֆուտբոլասերներին կարևոր է դա իմանալը:
— Legal Sport-ն իր կողմից ամեն ինչ անելու է, որ օգնի մեր ֆուտբոլիստներին՝ ճիշտ կողմնորոշվելու իրենց ֆուտբոլային կյանքում, փորձելու ենք նրանց տալ խորհուրդներ իրենց ամենօրյա կյանքի հետ կապված, քանի որ նրանք ընտրել են մասնագիտություն, որն ամենօրյա աշխատանք է: Արտաքին աշխարհի ու ակումբների հետ նրանց շփումը մեր կողմից է իրականացվում: Մենք փորձում ենք խորհուրդներով ֆուտբոլիստներին բերել լավ վիճակի: Իհարկե, ինչ-ինչ պարագաներում նաև այլ աջակցություն էլ ենք իրականացնում: Կարող եմ բերել Հովհաննես Հարությունյանի օրինակը, որը հիմա այստեղ ֆիզպատրաստության մարզչի հսկողությամբ վերականգնողական շրջան է անցնում: Դա մեր գործակալությունն է կազմակերպել, որպեսզի կրճատվի նրա՝ շարք վերադառնալու ժամկետը: Շատ փոքր, չերևացող բաներ շտկելով հնարավոր է արդյունքներ գրանցել: Բայց շտկելու շատ բան կա: Կան նաև բաներ, որոնք պետք է հիմնովին փոխել: Եթե մենք կարճաժամկետ խնդիր ենք լուծում, հիմնովին փոխելու բան չունենք: Իսկ եթե երկարաժամկետ արդյունքներ ենք ուզում, ուրեմն հիմնովին պետք է փոխել բավականին շատ բան: Եթե որոշում ես շարժիչը մոդեռնիզացնել, դրա մանր դետալներ փոխելու կարիքը չկա, պետք է մեծ դետալները փոխել, որ արագ ու անձայն աշխատի (ծիծաղում է՝ հեղ.):
Հռիփսիմե Գալստյան
