Եվրոպական արշավի դառը հետևանքները. 3 կարևոր փաստ՝ Հայաստանի հավաքականի ընտրական ելույթների մասին

Ավարտվեց ԵՎՐՈ-2024-ի ընտրական մրցաշարը: Խմբային փուլում Հայաստանի հավաքականը, ընդգրկված լինելով D խմբում, գրավեց նախավերջին տեղը՝ իրենից հետ թողնելով միայն Լատվիայի ընտրանուն: Ընտրական մրցաշարը, մեղմ ասած, հակասական ստացվեց: Անցնելով բոլոր խաղերի վրայով՝ տպավորություն կարող է ստեղծվել, որ մեր ընտրանին վաստակել է ԸՆԴԱՄԵՆԸ 8 միավոր, մինչդեռ խաղերն ուշադիր նայելով, վերլուծելով բոլոր դրվագներն ու մարզչական աշխատանքը, հասկանում ենք, որ այդ 8 միավորն էլ կարող էինք չունենալ:

Ընտրական մրցաշարի բոլոր խաղերում Հայաստանի հավաքականը խաղամակարդակով զիջել է մրցակիցներին։ Դա ակնհայտ էր, սակայն գրեթե բոլոր խաղերում մեր ընտրանին առանձին դրվագներով ցույց էր տալիս, որ ի վիճակի է պայքարել ու մեծ աղմուկ հանել խմբային փուլում:

Ելույթների ամփոփումը

Թուրքիայի հետ երևանյան մրցավեճն այն եզակիներից էր, որի համար կարելի է առնվազն գլուխ չկախել: Առաջինը նույնիսկ հասանք հաջողության, սակայն մանկական սխալների պատճառով տանուլ տվեցինք խաղը: Զգացվեց լարվածությունն ու մրցակցի ԱՌԱՆՁԻՆ ֆուտբոլիստների բարձր կարգն ու թիմային կարգապահությունը: Առաջին գոլի դրվագում չաշխատեցին հենակետայինները, երկրորդ ու վճռորոշ գոլի ժամանակ թերացավ Վարազդատ Հարոյանը:

Հունիսյան ժամանակահատվածն ինչ-որ չափով նման էր Կապառոսի՝ 3-ից 3-ի գարնանային հաղթարշավին: Համաշխարհային ֆուտբոլում քիչ չեն եղել դեպքերը, երբ կարգով ավելի ցածր թիմի բոլոր գործողությունները ստացվել են ավելի ուժեղ թիմերի դեմ մրցավեճում: Ուելսի հետ արտագնա խաղը հենց այդպիսին էր: Ռանոսի ու Սելարայանի մոտ ստացվում էին բոլոր հարվածները: Հաղթանակին մեր թիմն արժանի էր, անխոս: Լատվիայի հետ երևանյան հանդիպումը նույնպես ավարտվեց մեր հաղթանակով, սակայն երկնքում հայտնվեցին առաջին խնդիրները բերող ծիծեռնակները՝ չափից դուրս հոգնածությունն ու մարզչի՝ փոփոխություններն ուշացնելու «բացառիկ» տաղանդը:

Աշնանային հատվածում եղավ երկու հանդիպում, որի արդյունքը թույլ տվեց մի շարք երկրպագուների ու «մասնագետների» դա կոչել «արժանի»: Իհարկե, դա այդպես չէ: Չի կարելի «արժանի ոչ-ոքի» արդյունք համարել Թուրքիայի հետ արտագնա հանդիպումը մի պարզ պատճառով: Եթե թիմը խաղով ու արդյունքով գերազանցում է մրցակցին, հաղթում է 1-0 հաշվով, մոտ է բառի ուղիղ ու փոխաբերական իմաստով պատմական հաղթանակին, սակայն վերջին րոպեին գոլ է ընդունում և բավարարվում է միայն 1 միավորով, դա պետք է միայն ու միայն դիտարկել որպես ձախողում՝ անկախ նրանից դու Ջիբրալթարի, թե Բրազիլիայի հավաքականն ես: Իրերը պետք է կոչել իրենց անուններով: Այս թեզը վերաբերվում է նաև Խորվաթիայի հետ երևանյան հանդիպմանը: «Արժանի պայքար մղեցինք ու պարտվեցինք 0-1 հաշվով» արտահայտությունն առավել քան անընդունելի է: Դրա մասին վկայում են վիճակագրական տվյալները. 27 հարված 7-ի դիմաց, գնդակին տիրելու բացահայտ առավելություն՝ 63-37%, իսկ սպասվող գոլերի՝ Xg-ի ցուցանիշով (3,36) դեռ մի բան էլ մեր բախտը բերել է, որ չենք ընդունել 3 կամ 4 գոլ:

Այս հանդիպումներին հաջորդեց մեկ այլ մղձավանջային խաղ: Ռիգայում մեր թիմը պարտավոր էր հաղթել մի մրցակցի, որը մինչև այդ օրը ոչ մի միավոր չէր վաստակել, իսկ երկրորդ խաղակեսում մնացել էր 10 հոգով: Սակայն այդ օրը Ալեքսանդր Պետրակովի տղաները խաղադաշտ էին դուրս եկել ոչ թե ազգային թիմի մարզաշապիկով, այլ 18-րդ դարի անգլիական բալլադների հերոս Ռոբին Հուդի հանդերձանքով և կոչված էին կատարելու մեծ առաքելություն՝ իրենից թույլ ու չմոտիվացված մրցակցին 3 միավոր նվիրելով: Լատվիայի հետ արտագնա հանդիպումն ամենաանփառունակ խաղն էր Ալեքսանդր Պետրակովի տղաների կատարմամբ:

Չնայած այս ամենին՝ Հայաստանի հավաքականն ինչ-որ զարմանահրաշ կերպով պահպանում էր Եվրոպայի առաջնության եզրափակիչ փուլ դուրս գալու շանսերը: Խնդիրը պարզ էր առաջին հայացքից. հաղթել Ուելսին ու Խորվաթիային, բայց, միևնույն ժամանակ բարդ էր՝ հաշվի առնելով վերը նշած բոլոր խնդիրները: Բրիտանացիների հետ երևանյան խաղում մեր թիմի բախտն, իրոք չբերեց, և դա բացառիկ դեպք էր այս ընտրական մրցաշարում: Շատերը կպնդեն, որ մենք մեր բոլոր ձախողումները վերագրում ենք բախտի վրա, բայց Ուելսի հետ տնային խաղը հենց այդպիսին էր. խփել արագ գոլ, տնօրինել խաղը, ստեղծել ռեալ գոլային պահեր, ընդունել հիմար ինքնագոլ ու չհաղթել՝ սա անտրամաբանական ելք էր: Խորվաթիայի հետ վերջին խաղն արտացոլում էր այն պատկերը, որը տիրում էր բալկանների հետ երևանյան մրցավեճում՝ կարգերի տիտանական տարբերություն և քաոս առջևի գծում:

Այս ընթացքում Հայաստանի ընտրանին հասցրեց անցկացնել նաև 2 ընկերական հանդիպում, որոնցում չհաղթեց Կիպրոսին (2-2) ու պարտվեց Հյուսիսային Մակեդոնիային (3-1): Երկու դեպքում էլ մեր թիմի երկրպագուները սպասում էին ռոտացիա, նոր ֆուտբոլիստներ, փորձարկումներ, սակայն հիմնականում խաղում էին այն տղաները, որոնք խաղաժամանակ էին ստանում մինչև այդ՝ 1-2 բացառությամբ: Իհարկե, ընկերական հանդիպումների արդյունքներին չափից դուրս լուրջ չի կարելի վերաբերվել, սակայն մարզչի աշխատանքն ու ֆուտբոլիստների գործողությունները հատկապես արժանի են ուշադրության: Այս պարագայում՝ երևի ավելի շատ աշխատանքի ու գործողությունների բացակայությունը:

8 միավոր, որը կարող էր լինել և՛ ավելի քիչ, և՛ ավելի շատ, սակայն ֆուտբոլում «եթեները» չեն աշխատում, ֆուտբոլը թղթի վրա այլ է, դաշտում՝ մեկ այլ: Թղթի վրա մեր հավաքականն իսկապես զորեղ ուժ ու անհարմար մրցակից է ցանկացածի համար, սակայն գործում մենք հերթական անգամ ցույց տվեցինք, որ ունենք ահռելի խնդիրներ, որոնց լուծումներից մենք դեռ այնքան հեռու ենք, որքան բեզուարյան այծերը տիեզերագնացությունից:

Ինչպե՞ս է աշխատել Պետրակովը

Հայաստանի հավաքականի ղեկն Ալեքսանդր Պետրակովը ստանձնեց այս տարվա հունվարին: Նրա գլխավորությամբ մեր թիմն անցկացրեց 10 հանդիպում, որոնցից հաղթեց միայն 2-ում՝ սովորական պայմաններում այս ցուցանիշը կարելի է որակել որպես ձախողում: Այո, նրա գլխավորությամբ հաճելի պահեր շատ եղան, որոնցից գլխավորը Քարդիֆում Ուելսի նկատմամբ տարած հաղթանակն էր: Պետրակովի օրոք հավաքական հրավիրվեցին ու թիմում ամրապնդվեցին Նաիր Թիկնիզյանն ու Գեորգի Հարությունյանը, Հրանտ Լեոն Ռանոսն ու Էդգար Սևիկյանը: Նոր անունները շատ են պետք մեր թիմին, սակայն առայժմ այս ամենը դեռ շատ հում է, պետք է դեռ երկար եփվի:

Պետրակովը փոխեց թիմի մարտավարությունը, արմատախիլ արեց կապառոսյան ձեռագիրը, ընտրեց նոր սխեմա: Մեր թիմը հիմնովին անցավ 5 պաշտպանով տակտիկայի, որտեղ իրեն հիանալի էր զգում Նաիր Թիկնիզյանը: Ձախ թևում ամեն ինչ կարգին է՝ չկա/չի լինի Թիկնիզյանը, Ժիրայր Մարգարյանը պատրաստ է հասնել օգնության: Աջ թևում 5 պաշտպանով սխեման ամենահարմարն էր Արտակ Դաշյանի համար: Թվում է՝ Կամո Հովհաննիսյանն էլ կարող էր դիտարկվել այս սխեմայում, սակայն Պետրակովը զարմանալիորեն հրաժարվեց նրա ծառայություններից ու խաղադաշտ էր դուրս բերում միայն ծայրահեղ անհրաժեշտության դեպքում: Իսկ Իվուի բացակայությունը ջրի երես հանեց մեր՝ նորմալ հենակետային չունենալու խնդիրը: 1-2 անգամ Պետրակովը փորձեց անցնել 4 պաշտպանով սխեմայի, սակայն երևում էր, որ հանպատրաստից նման վերադասավորմանը ոչ Պետրակովը, ոչ էլ մեր հավաքականը պատրաստ չէ:

Ընտրական ցիկլի ընթացքում բացի կադրային խնդիրներից սկսեցին առաջ գալ նաև այլ՝ ոչ ֆուտբոլային խնդիրներ: Մասնավորապես, Պետրակովը անհասկանալի պատճառներով սկսեց հրաժարվել Խորեն Բայրամյանի ծառայություններից: «Ռոստովի» բազմաֆունկցիոնալ կիսապաշտպանի կարիքը մենք շատ ունեինք, և, քանի որ աջ եզրում խնդիրները շատ էին, ՀՖՖ-ն արագ կազմակերպեց քաղաքացիության հարցը, նրան տրվեց անձնագիր։ Սակայն Բայրամյանի համար, կարծես, դռները փակվել են հավաքականի առաջ: Պատճառների մասին, իհարկե, լրագրողների հետ շփումից և ուղիղ հարցերին ուղիղ պատասխանելուց խուսափող Պետրակովը չի նշում: «Կարգապահական նկատառումներից ելնելով» հավաքականի վերջին խաղերի համար հրավեր չէր ստացել նաև Տիգրան Բարսեղյանը, որը, երևի թե, ամենակայուն ելույթներն է ունենում իր ակումբի կազմում: Այո, Լատվիայի հետ արտագնա խաղում Տիգրանը հիասթափեցրեց, սակայն հրաժարվել նրա ծառայություններից «կարգապահական» մոտիվներո՞վ…: Մենք ոչ Բրազիլիան ենք, որ էլ Ֆրանսիան, որ մի Տիգրան Բարսեղյանից հրաժարվենք նման պատճառով և նրա փոխարեն հրավիրենք այլ Տիգրան Բարսեղյանի, որոնք շատ-շատ են:

Հիմա ակնհայտ է, որ Ալեքսանդր Պետրակովը հանդերձարանի հետ կապված ունի խնդիրներ, որոնք առաջիկայում պետք է լուծել: Գուցե հիմա, երբ միջազգային ֆուտբոլը պատրաստվում է արջի քուն մտնել, կգա մտածելու և սխալները շտկելու ժամանակը: Դրանք շատ-շատ են, պետք է հասցնել լուծել մինչև հաջորդ ցիկլի մեկնարկը, եթե Պետրակովը մնա մինչև այդ, իհարկե:

Տխուր վիճակագրությունն ու մշուշոտ ապագան

Հայաստանի հավաքականի վիճակագրական տվյալներին Պետրակովի գլխավորությամբ մենք արդեն ծանոթացանք: 10 խաղում 2 հաղթանակը լավ ցուցանիշ համարվել չի կարող, սակայն եթե մենք մի փոքր էլ հետ նայենք, կհասկանանք, որ Հայաստանի հավաքականը սարսափելի վիճակում է և հիշեցնում է ճգնաժամանային հավաքականն այլ մասնագետների գլխավորությամբ: 2021 թվականի հունիսից ի վեր Հայաստանի ընտրանին տարել է ընդամենը 4 հաղթանակ, որոնցից 1-ն էլ ընկերական խաղում: Այս ընթացքում մեր հավաքականն անցկացրել է 29 հանդիպում, որոնցից սեփական դարպասն անառիկ է պահել միայն 3(!!!) դեպքում: Եվ դա այն դեպքում, որ մենք փոխել ենք մարզիչներ, մարտավարական սխեմաներ, պաշտպանների զույգեր ու եռյակներ, դարպասապահներ. արդյունքը նույնն է՝ բաց թողած գոլեր:

Այս ամենի ֆոնին առավել արտահայտիչ ու ցավոտ են մեր երիտասարդական հավաքականի ելույթները: Այն տղաները, որոնք այսօր հեռուն են նայում, սպասում են հիմնական հավաքականից հրավերին, օր օրի ավելի ու ավելի ծանր պարտություններ են կրում: Ի՞նչ են իրենց հետ հավաքական բերելու այս երիտասարդները, ի՞նչ են տալու նրանք հավաքականին, ի՞նչ են սովորելու մեծահասակներից: Ինչպե՞ս ունենալ լավ երիտասարդական հավաքական, երբ թիմը նույնիսկ գլխավոր մարզիչ չունի ամիսներ շարունակ: Ինչպե՞ս ունենալ լավ հիմնական հավաքական, որի գլխավոր մարզիչը «կորցրել է հանդերձարանի բանալին»:

Սրանք հարցեր են, որոնց պատասխանները մենք չունենք հիմա ու դժվար էլ ունենանք առաջիկայում:

Ռոբերտ Գասպարյան